Όσο πιο πολύ συνεχίζει να κυριαρχεί η ύφεση, τόσο μεγαλύτερο και το κίνητρο των πολιτικών ηγετών των αναπτυγμένων χωρών να υπερβάλλουν για την επερχόμενη ανάκαμψη. Κάποιοι μάλιστα ισχυρίζονται πως η ύφεση πέρασε. Ο Ομπάμα είναι από αυτούς που επιμένουν πως βαδίζουμε προς ανάκαμψη, ενώ άλλοι ηγέτες την βλέπουν ήδη στον κοντινό ορίζοντα. Παρακάτω παρατίθενται κάποια σημαντικά κοινωνικά φαινόμενα που υπογραμμίζουν την ανάγκη για λίγο περισσότερο πραγματισμό.
1-Οι κεντρικές τράπεζες τα έχουν χαμένα. Τα συνηθισμένα κόλπα που χρησιμοποιούν οι αμερικανικές και οι ευρωπαϊκές κεντρικές τράπεζες για να αποφύγουν τις υφέσεις, έχουν προ πολλού εξαντληθεί. Τα επιτόκια δεν μπορούν να πέσουν άλλο. Και επειδή το φθηνό χρήμα δεν λειτουργεί πλέον, έβαλαν μπρος τις πρέσες, με κάτι που η αμερικανική federal reserve αποκαλεί quantitative easing, ρίχνοντας εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια στη παγκόσμια οικονομία, και κλιμακώνοντας τον εμπορικό πόλεμο.
2-Εμπορικός πόλεμος. Για να αναπτυχθεί η παγκόσμια οικονομία, χρειάζεται παγκόσμια συνεργασία. Σε περίοδο όμως μεγάλης ύφεσης, τα περισσότερα κράτη εμπλέκονται σε σκληρό αγώνα για κυριαρχία στις ξένες αγορές, έτσι ώστε να τονωθούν οι εξαγωγές τους. Οι αγορές κερδίζονται μέσω:
α) Της υποτίμησης του εθνικού νομίσματος, που στην Αμερική γίνεται με quantitative easing.
β) Με την εφαρμογή μέτρων προστατευτισμού, έτσι ώστε οι ντόπιες επιχειρήσεις να έχουν το μονοπώλιο στην εσωτερική κατανάλωση, και,
γ) Με πόλεμο, μια επικίνδυνη πλην όμως αποτελεσματική μέθοδο κυριαρχίας στην αγορά.
3-Πόλεμος. Ένας μακρινός πόλεμος είναι πάντα σύμπτωμα οικονομικής διάβρωσης. Η απόλυτη κυριαρχία επί των αγορών μετατρέπεται σε ζήτημα ζωής ή θανάτου. Πόλεμοι ξεκίνησαν στο Αφγανιστάν, στο Ιράκ, και τώρα και στο Πακιστάν. Η «συγκράτηση» της οικονομίας της Κίνας, και το «άνοιγμα» αυτών του Ιράν και της Β. Κορέας, γίνονται αναγκαίες προϋποθέσεις σε περιόδους μεγάλης ύφεσης, και απαιτούν ωμή βία αλλά και δημιουργία περαιτέρω παγκόσμιας αστάθειας σε όλες τις εκφάνσεις της κοινωνικής ζωής.
4-Η οικονομία των ΗΠΑ σε στασιμότητα. Η πιο σημαντική καταναλωτική αγορά στο κόσμο, που είναι η αμερικανική, αποτελείται από πτωχευμένους καταναλωτές. Περίπου 30 εκατομμύρια Αμερικάνοι είναι άνεργοι ή υποαπασχολούνται, ενώ αναμένονται κι άλλες απώλειες θέσεων εργασίας, κυρίως λόγω των ελλειμμάτων στους προϋπολογισμούς σχεδόν όλων των πολιτειών. Όπως εξηγεί η εφημερίδα New York Times: «Οι πολιτείες ετοιμάζονται για περισσότερες οδυνηρές περικοπές, απολύσεις, αυξήσεις φόρων, μάχες με τα συνδικάτα των δημοσίων υπαλλήλων, περισσότερες ανάγκες για οικονομική διάσωση δήμων και πόλεων. Μακροπρόθεσμα, καθώς οι δήμοι και οι πολιτείες θα προσπαθούν να αντιμετωπίσουν τα χρέη τους, η ίδια η φύση της διακυβέρνησης θα αλλάξει, αφού δεν θα υπάρχουν πλέον τα απαραίτητα κονδύλια για να χρηματοδοτούνται οι παροχές που μέχρι σήμερα θεωρούνται δεδομένες».
5-Ο Καπιταλισμός της διάσωσης. Πρώτα είχαμε τις τράπεζες και τις μεγάλες επιχειρήσεις που χρειάζονταν διάσωση. Τώρα έχουμε ολόκληρα έθνη. Τα κράτη της Δύσης έσωσαν τις τράπεζές τους, πέφτοντας όμως τα ίδια μέσα στο λάκκο με τα χρέη που δημιούργησαν. Η Ελλάδα και η Ιρλανδία ήδη βοηθήθηκαν, και τώρα υπάρχουν ανάλογα σενάρια για τη Πορτογαλία, την Ισπανία, και την Ιταλία. Αμφισβητείται πλέον ανοιχτά ολόκληρο το οικοδόμημα της ΕΕ, την ίδια ώρα που το ευρώ τσαλακώνεται από παντού. Αν διαλυθεί η ΕΕ, ο αντίκτυπος αυτής της διάλυσης πολύ σύντομα θα πλήξει και άλλες οικονομίες.
6-Οι συνέπειες των διασώσεων. Όλα τα κράτη της Δύσης, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ και της Βρετανίας, παλεύουν με τα χρέη τους. Οι ζάπλουτοι επενδυτές απαιτούν από αυτά τα κράτη να μειώσουν δραστικά τα ελλείμματά τους, απαιτώντας παράλληλα πως οι μειώσεις αυτές να βαρύνουν τους απλούς εργαζόμενους και όχι τους έχοντες και κατέχοντες. Αυτή η τακτική διαρρηγνύει τον κοινωνικό ιστό, καθώς καταργούνται σχεδόν όλα τα προγράμματα κοινωνικών παροχών προς τους μη προνομιούχους. Στην Ευρώπη ήδη έχουν ξεσπάσει μαζικά συλλαλητήρια διαμαρτυρομένων πολιτών. Για να ανακάμψει η οικονομία, χρειάζεται κοινωνική σταθερότητα. Οι πολιτικοί όμως, που είναι όργανα των επιχειρηματιών, απαιτούν από τους εργαζόμενους πολλά περισσότερα από όσα αυτοί διατίθενται να προσφέρουν.
7-Η ανάδυση της άκρας δεξιάς. Προκειμένου να χειραγωγηθεί πιο αποτελεσματικά ο εργαζόμενος κόσμος, έχουν ξαμολήσει επάνω του την άκρα δεξιά. Σε κανονικές εποχές, οι ρατσιστές αυτοί αγριεύουν, αλλά κανένας δεν τους ακούει. Σε περιόδους όμως οικονομικής κρίσης, τους δίνεται άφθονος χρόνος στα διάφορα ΜΜΕ. Το μήνυμα των ακροδεξιών, προωθεί όλη εκείνη τη σαπίλα που δεν έχει καταφέρει ακόμη να σβήσει η εκπαίδευση και η παιδεία: ρατσισμό, ξενοφοβία, θρησκευτικό φανατισμό, βία, και έναν οπισθοδρομικό εθνικισμό που φοβάται κάθε τι το «ξένο». Αυτά τα θεμελιώδη πιστεύω μπορούν και διαιρούν αποτελεσματικά τον εργαζόμενο κόσμο, έτσι ώστε να είναι ακόμη πιο δύσκολο να υπάρξει μια συντονισμένη επίθεση στην επιχειρηματική ελίτ. Έτσι, αντί για την ελίτ, βλέπουμε να στοχοποιούνται τα εργατικά συνδικάτα, οι προοδευτικοί, και άλλες οργανώσεις της εργατικής τάξης.
Τα παραπάνω φαινόμενα δεν υφίστανται σε φυσιολογικές οικονομικά εποχές. Τα συμπτώματα αυτά υπογραμμίζουν μια γενικότερη ασθένεια στο διεθνές οικονομικό σύστημα, μια ασθένεια που δεν μπορεί να θεραπευτεί από τους πολιτικούς που συντάσσονται με το διεφθαρμένο αυτό σύστημα, και τους πλούσιους που κερδίζουν από αυτό.
Για να σιγουρευτούμε πως το ισχύον οικονομικό σύστημα θα αλλάξει προς όφελος των εργαζομένων, αυτό που χρειάζεται είναι συλλογική δράση σε ευρεία κλίμακα. Αυτή η δράση θα πρέπει να βασίζεται σε όλα αυτά που ωφελούν την εργατική τάξη: προγράμματα δημιουργίας θέσεων εργασίας, τερματισμό των περικοπών στις κοινωνικές παροχές και στα ασφαλιστικά προγράμματα, πάγωμα των κατασχέσεων ακινήτων, κλπ. Αν τα συνδικάτα των εργαζομένων επικεντρωθούν σε αυτά τα αιτήματα και ηγηθούν του αγώνα, τότε και ο λαός θα μπορέσει να πολεμήσει πραγματικά.
S.A.-AlterNet
1-Οι κεντρικές τράπεζες τα έχουν χαμένα. Τα συνηθισμένα κόλπα που χρησιμοποιούν οι αμερικανικές και οι ευρωπαϊκές κεντρικές τράπεζες για να αποφύγουν τις υφέσεις, έχουν προ πολλού εξαντληθεί. Τα επιτόκια δεν μπορούν να πέσουν άλλο. Και επειδή το φθηνό χρήμα δεν λειτουργεί πλέον, έβαλαν μπρος τις πρέσες, με κάτι που η αμερικανική federal reserve αποκαλεί quantitative easing, ρίχνοντας εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια στη παγκόσμια οικονομία, και κλιμακώνοντας τον εμπορικό πόλεμο.
2-Εμπορικός πόλεμος. Για να αναπτυχθεί η παγκόσμια οικονομία, χρειάζεται παγκόσμια συνεργασία. Σε περίοδο όμως μεγάλης ύφεσης, τα περισσότερα κράτη εμπλέκονται σε σκληρό αγώνα για κυριαρχία στις ξένες αγορές, έτσι ώστε να τονωθούν οι εξαγωγές τους. Οι αγορές κερδίζονται μέσω:
α) Της υποτίμησης του εθνικού νομίσματος, που στην Αμερική γίνεται με quantitative easing.
β) Με την εφαρμογή μέτρων προστατευτισμού, έτσι ώστε οι ντόπιες επιχειρήσεις να έχουν το μονοπώλιο στην εσωτερική κατανάλωση, και,
γ) Με πόλεμο, μια επικίνδυνη πλην όμως αποτελεσματική μέθοδο κυριαρχίας στην αγορά.
3-Πόλεμος. Ένας μακρινός πόλεμος είναι πάντα σύμπτωμα οικονομικής διάβρωσης. Η απόλυτη κυριαρχία επί των αγορών μετατρέπεται σε ζήτημα ζωής ή θανάτου. Πόλεμοι ξεκίνησαν στο Αφγανιστάν, στο Ιράκ, και τώρα και στο Πακιστάν. Η «συγκράτηση» της οικονομίας της Κίνας, και το «άνοιγμα» αυτών του Ιράν και της Β. Κορέας, γίνονται αναγκαίες προϋποθέσεις σε περιόδους μεγάλης ύφεσης, και απαιτούν ωμή βία αλλά και δημιουργία περαιτέρω παγκόσμιας αστάθειας σε όλες τις εκφάνσεις της κοινωνικής ζωής.
4-Η οικονομία των ΗΠΑ σε στασιμότητα. Η πιο σημαντική καταναλωτική αγορά στο κόσμο, που είναι η αμερικανική, αποτελείται από πτωχευμένους καταναλωτές. Περίπου 30 εκατομμύρια Αμερικάνοι είναι άνεργοι ή υποαπασχολούνται, ενώ αναμένονται κι άλλες απώλειες θέσεων εργασίας, κυρίως λόγω των ελλειμμάτων στους προϋπολογισμούς σχεδόν όλων των πολιτειών. Όπως εξηγεί η εφημερίδα New York Times: «Οι πολιτείες ετοιμάζονται για περισσότερες οδυνηρές περικοπές, απολύσεις, αυξήσεις φόρων, μάχες με τα συνδικάτα των δημοσίων υπαλλήλων, περισσότερες ανάγκες για οικονομική διάσωση δήμων και πόλεων. Μακροπρόθεσμα, καθώς οι δήμοι και οι πολιτείες θα προσπαθούν να αντιμετωπίσουν τα χρέη τους, η ίδια η φύση της διακυβέρνησης θα αλλάξει, αφού δεν θα υπάρχουν πλέον τα απαραίτητα κονδύλια για να χρηματοδοτούνται οι παροχές που μέχρι σήμερα θεωρούνται δεδομένες».
5-Ο Καπιταλισμός της διάσωσης. Πρώτα είχαμε τις τράπεζες και τις μεγάλες επιχειρήσεις που χρειάζονταν διάσωση. Τώρα έχουμε ολόκληρα έθνη. Τα κράτη της Δύσης έσωσαν τις τράπεζές τους, πέφτοντας όμως τα ίδια μέσα στο λάκκο με τα χρέη που δημιούργησαν. Η Ελλάδα και η Ιρλανδία ήδη βοηθήθηκαν, και τώρα υπάρχουν ανάλογα σενάρια για τη Πορτογαλία, την Ισπανία, και την Ιταλία. Αμφισβητείται πλέον ανοιχτά ολόκληρο το οικοδόμημα της ΕΕ, την ίδια ώρα που το ευρώ τσαλακώνεται από παντού. Αν διαλυθεί η ΕΕ, ο αντίκτυπος αυτής της διάλυσης πολύ σύντομα θα πλήξει και άλλες οικονομίες.
6-Οι συνέπειες των διασώσεων. Όλα τα κράτη της Δύσης, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ και της Βρετανίας, παλεύουν με τα χρέη τους. Οι ζάπλουτοι επενδυτές απαιτούν από αυτά τα κράτη να μειώσουν δραστικά τα ελλείμματά τους, απαιτώντας παράλληλα πως οι μειώσεις αυτές να βαρύνουν τους απλούς εργαζόμενους και όχι τους έχοντες και κατέχοντες. Αυτή η τακτική διαρρηγνύει τον κοινωνικό ιστό, καθώς καταργούνται σχεδόν όλα τα προγράμματα κοινωνικών παροχών προς τους μη προνομιούχους. Στην Ευρώπη ήδη έχουν ξεσπάσει μαζικά συλλαλητήρια διαμαρτυρομένων πολιτών. Για να ανακάμψει η οικονομία, χρειάζεται κοινωνική σταθερότητα. Οι πολιτικοί όμως, που είναι όργανα των επιχειρηματιών, απαιτούν από τους εργαζόμενους πολλά περισσότερα από όσα αυτοί διατίθενται να προσφέρουν.
7-Η ανάδυση της άκρας δεξιάς. Προκειμένου να χειραγωγηθεί πιο αποτελεσματικά ο εργαζόμενος κόσμος, έχουν ξαμολήσει επάνω του την άκρα δεξιά. Σε κανονικές εποχές, οι ρατσιστές αυτοί αγριεύουν, αλλά κανένας δεν τους ακούει. Σε περιόδους όμως οικονομικής κρίσης, τους δίνεται άφθονος χρόνος στα διάφορα ΜΜΕ. Το μήνυμα των ακροδεξιών, προωθεί όλη εκείνη τη σαπίλα που δεν έχει καταφέρει ακόμη να σβήσει η εκπαίδευση και η παιδεία: ρατσισμό, ξενοφοβία, θρησκευτικό φανατισμό, βία, και έναν οπισθοδρομικό εθνικισμό που φοβάται κάθε τι το «ξένο». Αυτά τα θεμελιώδη πιστεύω μπορούν και διαιρούν αποτελεσματικά τον εργαζόμενο κόσμο, έτσι ώστε να είναι ακόμη πιο δύσκολο να υπάρξει μια συντονισμένη επίθεση στην επιχειρηματική ελίτ. Έτσι, αντί για την ελίτ, βλέπουμε να στοχοποιούνται τα εργατικά συνδικάτα, οι προοδευτικοί, και άλλες οργανώσεις της εργατικής τάξης.
Τα παραπάνω φαινόμενα δεν υφίστανται σε φυσιολογικές οικονομικά εποχές. Τα συμπτώματα αυτά υπογραμμίζουν μια γενικότερη ασθένεια στο διεθνές οικονομικό σύστημα, μια ασθένεια που δεν μπορεί να θεραπευτεί από τους πολιτικούς που συντάσσονται με το διεφθαρμένο αυτό σύστημα, και τους πλούσιους που κερδίζουν από αυτό.
Για να σιγουρευτούμε πως το ισχύον οικονομικό σύστημα θα αλλάξει προς όφελος των εργαζομένων, αυτό που χρειάζεται είναι συλλογική δράση σε ευρεία κλίμακα. Αυτή η δράση θα πρέπει να βασίζεται σε όλα αυτά που ωφελούν την εργατική τάξη: προγράμματα δημιουργίας θέσεων εργασίας, τερματισμό των περικοπών στις κοινωνικές παροχές και στα ασφαλιστικά προγράμματα, πάγωμα των κατασχέσεων ακινήτων, κλπ. Αν τα συνδικάτα των εργαζομένων επικεντρωθούν σε αυτά τα αιτήματα και ηγηθούν του αγώνα, τότε και ο λαός θα μπορέσει να πολεμήσει πραγματικά.
S.A.-AlterNet
