Στην τελευταία του ταινία «Ιρλανδέζικος δρόμος» ο βρετανός σκηνοθέτης εξετάζει τη σκοτεινή δράση των επιχειρήσεων μισθοφόρων που πολέμησαν στο Ιράκ «Ο πόλεμος είναι μπίζνες. Μεγάλες μπίζνες» μου λέει ο Κεν Λόουτς . « Για τις κυβερνήσεις και το κράτοςη ένταξη του πολέμου στο ιδιωτικό κεφάλαιο υπήρξε μια φυσική εξέλιξη.Για ποιον λόγο να θυσιάζεις τον στρατό σου όταν την ίδια βρώμικη δουλειά μπορούν να την αναλάβουν μισθοφόροι ιδιωτικών επιχειρήσεων; Το κόστος είναι λιγότερο γιατί...ποιος νοιάζεται αν πεθαίνουν οι μισθοφόροι; Ούτε σύνταξη, ούτε οικογένειες, ούτε συμβόλαια που πρέπει να εκπληρώσεις...Εχεις καθαρίσει. Για την κυβέρνηση και το κράτος αυτό το τερατώδες σύστημα είναι πολύ συμφέρον ».
Καθόμαστε στην ταράτσα του ξενοδοχείου «Μartinez» στις Κάννες και μιλάμε για την τελευταία του ταινία, τον «Ιρλανδέζικο δρόμο», που αφορά τη δράση βρετανών μισθοφόρων στον πόλεμο του Ιράκ. Είναι η τέταρτη φορά που συναντώ από κοντά τον 75χρονο Κεν Λόουτς και πλέον ξέρω καλά τι θα αντιμετωπίσω. Ο Λόουτς ανήκει στους σκηνοθέτες οι οποίοι όταν δίνουν συνεντεύξεις μιλούν έτσι όπως γυρίζουν τις ταινίες τους: οι χαμηλοί τόνοι, η λιτότητα και η ακρίβεια λόγου είναι τα χαρακτηριστικά του.
Η ταινία ξεκινά από μια δυνατή φιλία προτού καταλήξει σε έναν τραγικό απολογισμό ανομολόγητων εγκλημάτων πολέμου: ο Φέργκους ( Μαρκ Γουόμακ ) και ο Φράνκι ( Τζον Μπίσοπ) υπήρξαν αγαπημένοι φίλοι από τότε που ήταν συμμαθητές στο ίδιο σχολείο στο Λίβερπουλ. Το 2004, ως υπάλληλος ιδιωτικής εταιρείας ασφάλειας στο Ιράκ και πρώην μέλος της στρατιωτικής μονάδας ειδικών αποστολών SΑS, ο Φέργκους πείθει τον Φράνκι να δουλέψει μαζί του στη Βαγδάτη. Τρία χρόνια αργότερα ο Φράνκι σκοτώνεται μυστηριωδώς στη διαδρομή μεταξύ Πράσινης Ζώνης και αεροδρομίου της Βαγδάτης (ονομάζεται Route Ιrish- εξ ου και ο τίτλος της ταινίας). Ο Φέργκους, πεπεισμένος ότι κάτι ύποπτο κρύβει η υπόθεση, αποφασίζει να το ψάξει εξονυχιστικά. Η έρευνά του τον φέρνει αντιμέτωπο με μια τεράστια συνωμοσία των ιδιωτικών στρατιωτικών οργανισμών που έχουν πλουτίσει με το αίμα αθώων θυμάτων.
Είναι εμφανές ότι στο στόχαστρο του Κεν Λόουτς, αλλά και του μόνιμου πια γραφιά του Πολ Λάβερτι , βρίσκονται οι εταιρείες μισθοφόρων. Πρόκειται για την πρώτη ταινία για το Ιράκ που δίνει τόσο μεγάλη σημασία στο παρασκήνιο του πολέμου. « Πακτωλοί δολαρίων κατέληξαν στους τραπεζικούς λογαριασμούς “εταιρειών θανάτου”,όπως η Ηalliburton, η CΑCΙ και η ΤΙΤΑΝ,ενώ περίπου 160.000 “ιδιωτικοί” στρατιώτες πολέμησαν όταν ο πόλεμος του Ιράκ βρισκόταν στο ζενίθ του » σημειώνει ο σκηνοθέτης. « Τόσο ο πόλεμος όσο και η κατοχήπου ακολούθησε θα ήταν αδύνατον να πραγματοποιηθούν χωρίς τη συμμετοχήτους ».
Ο Κεν Λόουτς δεν θα ήταν όμως αυτός που είναι αν αρκούνταν σε εύκολες λύσεις και σχήματα. Ευθύνες έχουν όλοι. Δεν υπάρχουν «καλοί» και «κακοί» παρά μόνον οι μισθοφόροι, οι νεκροί και το χρήμα. Ο σκηνοθέτης εστιάζει μεν στις θηριωδίες των Δυτικών, αλλά δεν τον ενδιαφέρει το φτηνό, «πορνογραφικό» θέ αμα του θανάτου στα χαρακώματα ή στους δρόμους της Βαγδάτης. Τον ενδιαφέρει η ουσία. Και η ουσία εδώ είναι το παρασκήνιο του πολέμου, οι «μπίζνες», όπως τις αποκάλεσε στην αρχή της συζήτησής μας. Οι μπίζνες αλλά και το ανθρώπινο στοιχείο, καθώς στην ψυχή του «Ιρλανδέζικου δρόμου» βρίσκεται η δυσκολία του Φέργκους να αποβάλει τον πόλεμο που σημάδεψε τη ζωή του.
« Με ενδιέφερε να φέρω τον πόλεμο στην πόρτα του σπιτιού μας. Εχουμε δει πολλές ταινίες που λένε τι πάνω κάτω γίνεται στα χαρακώματα. Εγώ ήθελα να δείξω τι γίνεται όταν επιστρέφεις σπίτι » λέει ο Λόουτς. Αυτός άλλωστε ήταν ο λόγος για τον οποίο προσπάθησε να μη δει καμία ταινία με θέμα τον πόλεμο του Ιράκ προτού γυρίσει τη δική του. « Αν πρόκειται να κάνεις μια ταινία για ένα θέματότε υποσυνείδητα μπορεί να χρησιμοποιήσεις κάτι που έχεις ήδη δει. Δεν ήθελα να συμβεί κάτι τέτοιο» εξηγεί.
Για τη δημιουργία του «Ιρλανδέζικου δρόμου» οι Λόουτς- Λάβερτι συνάντησαν στρατιωτικούς (πρώην και ενεργούς) οι οποίοι τους κατατόπισαν ικανοποιητικά. «Το παράξενο είναι ότι σε ορισμένες περιπτώσεις το Youtube υπήρξε εξίσου καλός σύμβουλος» λέει ο σκηνοθέτης αναφερόμενος στην εφιαλτική σκηνή βασανισμού με το νερό, η οποία ανά πάσα στιγμή μπορεί να βρεθεί στο Ιnternet. «Φυσικά δεν είναι όλοι οι άνθρωποι ίδιοι, πιστεύω όμως ακράδαντα ότι υπό τις κατάλληλες συνθήκες όλοι μπορούμε να γίνουμε τέρατα».
Ο Κεν Λόουτς αποκαλεί τον κινηματογράφο του « έναν άλλο τρόπο για να πεις σε κάποιον “πρόσεξε, φίλε μου, υπάρχει και αυτή η διάσταση” ».
Παρά τη σοβαρότητα που εκπέμπει ως άνθρωπος- και η οποία βρίσκεται σε συνάρτηση με τις ταινίες του-,ο Κεν Λόουτς έχει υψηλή αίσθηση του χιούμορ.Εν προκειμένω,συζητώντας για το θέμα του παραλογισμού στον στρατό η κουβέντα πήγε στην εποχή που ο ίδιος ήταν 19 ετών και υπηρετούσε τη στρατιωτική θητεία του στην Αεροπορία.Οταν περιγράφει το καψώνι με το σκάψιμο των λάκκων με τα πιρούνια,ο Λόουτς γίνεται απολαυστικός.
«Πάντα ήθελα να κάνω μια ταινία για τον παραλογισμό του στρατού»λέει χαμογελώντας. «Η εμπειρία μουβεβαίωςήταν πολύ μικρότερου βεληνεκούς από αυτή που περιγράφω στην ταινία,αλλά το θέμα ισχύει.Στον στρατό κάνεις τα πιο βλακώδη πράγματα στον κόσμο!».
Καθόμαστε στην ταράτσα του ξενοδοχείου «Μartinez» στις Κάννες και μιλάμε για την τελευταία του ταινία, τον «Ιρλανδέζικο δρόμο», που αφορά τη δράση βρετανών μισθοφόρων στον πόλεμο του Ιράκ. Είναι η τέταρτη φορά που συναντώ από κοντά τον 75χρονο Κεν Λόουτς και πλέον ξέρω καλά τι θα αντιμετωπίσω. Ο Λόουτς ανήκει στους σκηνοθέτες οι οποίοι όταν δίνουν συνεντεύξεις μιλούν έτσι όπως γυρίζουν τις ταινίες τους: οι χαμηλοί τόνοι, η λιτότητα και η ακρίβεια λόγου είναι τα χαρακτηριστικά του.
Η ταινία ξεκινά από μια δυνατή φιλία προτού καταλήξει σε έναν τραγικό απολογισμό ανομολόγητων εγκλημάτων πολέμου: ο Φέργκους ( Μαρκ Γουόμακ ) και ο Φράνκι ( Τζον Μπίσοπ) υπήρξαν αγαπημένοι φίλοι από τότε που ήταν συμμαθητές στο ίδιο σχολείο στο Λίβερπουλ. Το 2004, ως υπάλληλος ιδιωτικής εταιρείας ασφάλειας στο Ιράκ και πρώην μέλος της στρατιωτικής μονάδας ειδικών αποστολών SΑS, ο Φέργκους πείθει τον Φράνκι να δουλέψει μαζί του στη Βαγδάτη. Τρία χρόνια αργότερα ο Φράνκι σκοτώνεται μυστηριωδώς στη διαδρομή μεταξύ Πράσινης Ζώνης και αεροδρομίου της Βαγδάτης (ονομάζεται Route Ιrish- εξ ου και ο τίτλος της ταινίας). Ο Φέργκους, πεπεισμένος ότι κάτι ύποπτο κρύβει η υπόθεση, αποφασίζει να το ψάξει εξονυχιστικά. Η έρευνά του τον φέρνει αντιμέτωπο με μια τεράστια συνωμοσία των ιδιωτικών στρατιωτικών οργανισμών που έχουν πλουτίσει με το αίμα αθώων θυμάτων.
Είναι εμφανές ότι στο στόχαστρο του Κεν Λόουτς, αλλά και του μόνιμου πια γραφιά του Πολ Λάβερτι , βρίσκονται οι εταιρείες μισθοφόρων. Πρόκειται για την πρώτη ταινία για το Ιράκ που δίνει τόσο μεγάλη σημασία στο παρασκήνιο του πολέμου. « Πακτωλοί δολαρίων κατέληξαν στους τραπεζικούς λογαριασμούς “εταιρειών θανάτου”,όπως η Ηalliburton, η CΑCΙ και η ΤΙΤΑΝ,ενώ περίπου 160.000 “ιδιωτικοί” στρατιώτες πολέμησαν όταν ο πόλεμος του Ιράκ βρισκόταν στο ζενίθ του » σημειώνει ο σκηνοθέτης. « Τόσο ο πόλεμος όσο και η κατοχήπου ακολούθησε θα ήταν αδύνατον να πραγματοποιηθούν χωρίς τη συμμετοχήτους ».
Ο Κεν Λόουτς δεν θα ήταν όμως αυτός που είναι αν αρκούνταν σε εύκολες λύσεις και σχήματα. Ευθύνες έχουν όλοι. Δεν υπάρχουν «καλοί» και «κακοί» παρά μόνον οι μισθοφόροι, οι νεκροί και το χρήμα. Ο σκηνοθέτης εστιάζει μεν στις θηριωδίες των Δυτικών, αλλά δεν τον ενδιαφέρει το φτηνό, «πορνογραφικό» θέ αμα του θανάτου στα χαρακώματα ή στους δρόμους της Βαγδάτης. Τον ενδιαφέρει η ουσία. Και η ουσία εδώ είναι το παρασκήνιο του πολέμου, οι «μπίζνες», όπως τις αποκάλεσε στην αρχή της συζήτησής μας. Οι μπίζνες αλλά και το ανθρώπινο στοιχείο, καθώς στην ψυχή του «Ιρλανδέζικου δρόμου» βρίσκεται η δυσκολία του Φέργκους να αποβάλει τον πόλεμο που σημάδεψε τη ζωή του.
« Με ενδιέφερε να φέρω τον πόλεμο στην πόρτα του σπιτιού μας. Εχουμε δει πολλές ταινίες που λένε τι πάνω κάτω γίνεται στα χαρακώματα. Εγώ ήθελα να δείξω τι γίνεται όταν επιστρέφεις σπίτι » λέει ο Λόουτς. Αυτός άλλωστε ήταν ο λόγος για τον οποίο προσπάθησε να μη δει καμία ταινία με θέμα τον πόλεμο του Ιράκ προτού γυρίσει τη δική του. « Αν πρόκειται να κάνεις μια ταινία για ένα θέματότε υποσυνείδητα μπορεί να χρησιμοποιήσεις κάτι που έχεις ήδη δει. Δεν ήθελα να συμβεί κάτι τέτοιο» εξηγεί.
Για τη δημιουργία του «Ιρλανδέζικου δρόμου» οι Λόουτς- Λάβερτι συνάντησαν στρατιωτικούς (πρώην και ενεργούς) οι οποίοι τους κατατόπισαν ικανοποιητικά. «Το παράξενο είναι ότι σε ορισμένες περιπτώσεις το Youtube υπήρξε εξίσου καλός σύμβουλος» λέει ο σκηνοθέτης αναφερόμενος στην εφιαλτική σκηνή βασανισμού με το νερό, η οποία ανά πάσα στιγμή μπορεί να βρεθεί στο Ιnternet. «Φυσικά δεν είναι όλοι οι άνθρωποι ίδιοι, πιστεύω όμως ακράδαντα ότι υπό τις κατάλληλες συνθήκες όλοι μπορούμε να γίνουμε τέρατα».
Ο Κεν Λόουτς αποκαλεί τον κινηματογράφο του « έναν άλλο τρόπο για να πεις σε κάποιον “πρόσεξε, φίλε μου, υπάρχει και αυτή η διάσταση” ».
Παρά τη σοβαρότητα που εκπέμπει ως άνθρωπος- και η οποία βρίσκεται σε συνάρτηση με τις ταινίες του-,ο Κεν Λόουτς έχει υψηλή αίσθηση του χιούμορ.Εν προκειμένω,συζητώντας για το θέμα του παραλογισμού στον στρατό η κουβέντα πήγε στην εποχή που ο ίδιος ήταν 19 ετών και υπηρετούσε τη στρατιωτική θητεία του στην Αεροπορία.Οταν περιγράφει το καψώνι με το σκάψιμο των λάκκων με τα πιρούνια,ο Λόουτς γίνεται απολαυστικός.
«Πάντα ήθελα να κάνω μια ταινία για τον παραλογισμό του στρατού»λέει χαμογελώντας. «Η εμπειρία μουβεβαίωςήταν πολύ μικρότερου βεληνεκούς από αυτή που περιγράφω στην ταινία,αλλά το θέμα ισχύει.Στον στρατό κάνεις τα πιο βλακώδη πράγματα στον κόσμο!».
ΤΟ ΒΗΜΑ
.jpg)
