Του Roger Cohen
The New York Times
Άγκυρα – Η λέξη Νταβουτογλουισμός είναι γλωσσοδέτης. Αυτό δεν του επιτρέπει να αποτελέσει θέμα, τουλάχιστον για την ώρα, στο Αμερικανικό ειδησεογραφικό δίκτυο Fox News. Ωστόσο αν μπορούσα να συνοδεύσω την Σάρα Πέιλιν, τα περίφημα «Πάρτι με Τσάι» και μερικούς μισαλλόδοξους αντι-Μουσουλμάνους Ευρωπαίους σε μία χώρα ώστε να τους καταδείξω πως έχει αλλάξει ο κόσμος, η επιλογή μου θα με οδηγούσε στην Τουρκία.
Ο Αχμέτ Νταβούτογλου, εμπνευστής του δόγματος της εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας και υπουργός εξωτερικών από το 2009 έχει θορυβήσει αρκετούς Αμερικανούς. Θεωρείται ο άνθρωπος πίσω από την «στροφή της Τουρκίας στην Ανατολή», φίλος του Ιράν, εχθρός του Ισραήλ, ασταθής σύμμαχος στο ΝΑΤΟ και ο «πανούργος» αρχιτέκτονας της επίθεσης φιλίας στα Αραβικά κράτη. Τον Ιούνιο ήταν έκδηλη η απογοήτευση της κυβέρνησης Ομπάμα όταν η Τουρκία καταψήφισε το ψήφισμα για επιβολή κυρώσεων στο Ιράν. Παρόμοια και πιο έντονα ήταν τα συναισθήματα στο Κογκρέσο.
Πολλοί είναι εκείνοι στην Ουάσιγκτον που αναπολούν με νοσταλγία την ευπλασία που διέκρινε την Τουρκία κατά τον Ψυχρό Πόλεμο. «Δεν θέλουμε να είμαστε μία παραμεθόρια χώρα όπως συνέβαινε τότε. Δεν θέλουμε να έχουμε προβλήματα με τους γείτονες μας, και αυτό φυσικά θα περιλάβει και το Ιράν» μου ανέφερε ο κ. Νταβούτογλου.
Ανεξάρτητες πρωτοβουλίες
Η πολιτική των μηδενικών προβλημάτων με τους γείτονες αποτελεί τον πυρήνα του βιβλίου του Νταβούτογλου «Στρατηγικό Βάθος» που εκδόθηκε το 2001. Έκτοτε το εμπορικό ισοζύγιο με την Ρωσία εκτινάχθηκε στα 40 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως, η εμπορική κυριαρχία της Τουρκίας στο βόρειο Ιράκ εδραιώνεται, οι σχέσεις της με την Δαμασκό είναι άριστες, ενώ έχει υπογράψει συμφωνία για την διεξαγωγή ελευθέρου εμπορίου με την Ιορδανία. Ταυτόχρονα, και παρά τις νέες κυρώσεις, επιδιώκει την επόμενη πενταετία να τριπλασιάσει τις εμπορικές της συναλλαγές με το Ιράν.
Εξελίξεις που προκαλούν έντονη ανησυχία στην άτονη Δύση. Η ακολουθητέα πολιτική οδήγησε στην αύξηση της ανάπτυξης κατά 7 τοις εκατό, ενώ στα σκαριά βρίσκεται η επεξεργασία μίας ακόμη πιο ριζοσπαστικής πολιτικής. Η ιδέα της οικονομικής αλληλεξάρτησης ως βάση για περιφερειακή ειρήνη και σταθερότητα. Αυτή η μεγαλοφυής ιδέα δεν ήταν «εφεύρεση» της ΕΕ.;
Η νέα πρωτοβουλία της Άγκυρας οδηγεί αναπόφευκτα στην ερώτηση, «Μπορεί κάτι τέτοιο να είναι αποτελεσματικό μόνο για τους δυτικούς;» Δεν το πιστεύω! Έχοντας κρατήσει την Τουρκία εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης, η δύση δεν δικαιολογείται να παραπονιέται. Όπως το έθεσε πολύ σωστά ο Ντέιβιτ Κάμερον, πρωθυπουργός της Βρετανίας και ο ισχυρότερος Ευρωπαίος υποστηρικτής της, «είναι λάθος να δηλώνουμε ότι η Τουρκία μπορεί να προστατεύει το στρατόπεδο, αλλά να μην της επιτρέπεται να έχει θέση στη σκηνή.»
Περήφανη για τα επιτεύγματα της
Όντως, λανθασμένο και ανόητο. H Τουρκία βρίσκεται σήμερα με το ένα πόδι έξω από την δυτική σκηνή, αλλά ταυτόχρονα είναι περήφανη και για το τι έχει πετύχει. Οι επιλογές που έχουν ενώπιον τους τα έθνη συνεχώς αυξάνονται. Δεν εξαρτώνται πλέον κύρια τις Ηνωμένες Πολιτείες. «Η Τουρκική εξωτερική πολιτική βασίζεται σε μία ρεαλιστική, πραγματιστική ανάλυση της στρατηγικής εικόνας» δήλωσε χαρακτηριστικά ο Νταβούτογλου.
«Ουδείς θα μας πει τι θα πράξουμε»
Είναι ακριβώς για αυτό που η Άγκυρα ενοχλείται από την καθοδήγηση που επιδιώκει να της επιβάλει η Ουάσιγκτον. Όταν ρώτησα τον Νταβούτογλου για την παρέμβαση της Ουάσιγκτον σε σχέση με το ψήφισμα κατά του Ιράν, η απάντηση του ήταν καταπέλτης. «Δεν χρειαζόμαστε την συμβουλή κανενός! Είμαστε μια υπεύθυνη χώρα, μέρος του συστήματος των Ηνωμένων Εθνών και μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας. Ψηφίσαμε όχι! Κανείς δεν μπορεί να μας πει ότι πρέπει να εφαρμόσουμε το ψήφισμα. Όσον αφορά δε τις μονομερείς αποφάσεις, είτε Αμερικανικές είτε Ευρωπαϊκές, εμείς κοιτάζουμε πρώτιστα το εθνικό μας συμφέρον. Είναι λάθος να διατηρείς στενές οικονομικές σχέσεις με τους γείτονες σου;»
Εκείνο που επέφερε πλήγμα στον Νταβουτογλουισμό ήταν η αναγνώριση από την Άγκυρα της νίκης του Αχμαντινεντζάτ στις αιματηρές εκλογές του 2009. Την ίδια όμως στιγμή πιστεύω ότι η πολιτική που ακολουθεί η Τουρκία έναντι του Ιράν είναι σε μεγάλο βαθμό σωστή. Η απομόνωση ευνοεί τους σκληροπυρηνικούς. Οι κυρώσεις δεν θα οδηγήσουν σε αλλαγή της πολιτικής της Τεχεράνης. Η πρόσφατη συμφωνία Τουρκίας-Βραζιλίας για το εμπλουτισμένο Ιρανικό ουράνιο, αποτελεί το μέσο «ώστε να ανοίξει ο δρόμος για την έναρξη διαπραγματεύσεων.»
Επί αυτού του θέματος ο Νταβούτογλου είναι ανυποχώρητος. «Φυσικά και συντονίζαμε τις ενέργειες μας με τους Αμερικανούς. Ουδείς μπορεί να υποστηρίξει ότι η Τουρκία έδρασε μονομερώς. Στόχος μας ήταν να εκτονωθεί η ένταση και να περιοριστεί το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.»
Η Τουρκία μπορεί να αποτελέσει την δίοδο για πρόσβαση της δύσης στον Μουσουλμανικό κόσμο, αν η Ουάσιγκτον ξεπεράσει τις πικρίες της. Η νέα Τουρκία δεν θα εγκαταλείψει το ΝΑΤΟ ή την συμμαχία της με τους Αμερικανούς. Αν το ΝΑΤΟ επιθυμεί να συνομιλήσει με τους Ταλεμπάν, ή η Δύση με το Ιράν, είναι σε θέση να βοηθήσει.
Όταν όμως οι σχέσεις Τουρκίας-Ισραήλ επιδεινώνονται, τότε η αντίδραση στο Καπιτώλιο είναι οργίλη. «Ναι, αναμένουμε απολογία επειδή πιστεύουμε ότι οι φίλοι πρέπει να απολογούνται ο ένας στον άλλο» τόνισε ο Νταβούτογλου, αναφερόμενος στον θάνατο Τούρκων πολιτών στην επιχείρηση προσέγγισης της Γάζας.
Η αναφορά του μετέτρεψε την Αμερικανική αλληλεγγύη σε εχθρότητα. Γερουσιαστής ζήτησε από τον πρόεδρο Ομπάμα όπως «καταδικαστεί η αντίδραση της Τουρκίας.» Η πρόταση αυτή αντανακλά το κλίμα που άρχισε να διαμορφώνεται στο Κογκρέσο σε σχέση με την Τουρκία, ως φιλικά προσκείμενης στο Ιράν και εχθρικά διακείμενης έναντι του Ισραήλ. Τέτοιας μορφής φτηνές, εθνικιστικές ανοησίες εμπεριέχονται στην πολιτική Ομπάμα για την Μέση Ανατολή και την καταδικάζουν σε αποτυχία.
geopolitics-gr
.jpg)
