Η πηγή του πετρελαίου που βγαίνει ορμητικά και ρυπαίνει ασταμάτητα τον Κόλπο του Μεξικού, βρίσκεται 4,5 χιλιόμετρα κάτω από τον πυθμένα της θάλασσας. Εως τη γεώτρηση της ΒΡ ήταν παγιδευμένο σε βραχώδη στρώματα που σχηματίσθηκαν κατά την τριτογενή περίοδο, δηλαδή πριν από εκατομμύρια χρόνια.
Οι θερμοκρασίες σε εκείνο το υπόστρωμα της Γης φτάνουν τους χιλιάδες βαθμούς Κελσίου. Η εξόρυξη σε τέτοια βάθη είναι ένα ταξίδι στην κόλαση, όπως σημειώνει το περιοδικό "Der Spiegel". Αλλά πετρελαϊκές εταιρίες όπως η BP, η ExxonMobil, η Shell και η Chevron τολμούν να κάνουν όλο και πιο συχνά αυτό το ταξίδι τα τελευταία χρόνια.
Η αμερικανική κυβέρνηση εκτιμά ότι κάτω από τον πυθμένα του Κόλπου του Μεξικού υπάρχουν 60 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου. Αυτή η ποσότητα θα επαρκούσε για να καλύψει τις ενεργειακές ανάγκες των ΗΠΑ για σχεδόν μια δεκαετία. Το ερώτημα που ανακύπτει, ωστόσο, είναι πόσο επικίνδυνες είναι οι υποθαλάσσιες γεωτρήσεις. Μια απάντηση έχει δώσει ήδη ο διευθύνων σύμβουλος της BP Τόνι Χάιουαρντ: «Η βιομηχανία της ενέργειας δουλεύει σαφώς στα όρια της γεωλογίας, της γεωγραφίας και της τεχνολογίας». Ο ναύαρχος του αμερικανικού λιμενικού σώματος Θαντ Αλεν, στον οποίο έχει ανατεθεί από τον πρόεδρο Ομπάμα ο συντονισμός της επιχείρησης ελέγχου της πετρελαιοκηλίδας, διαμαρτυρήθηκε από την πλευρά του για την «τυραννία της απόστασης και την τυραννία του βάθους».
Από αυτές τις απαντήσεις προκύπτει ένα δεύτερο ερώτημα: Μήπως πρέπει να σταματήσουν οι υποθαλάσσιες γεωτρήσεις; «Αυτό που συνέβη στον Κόλπο του Μεξικού είναι ακριβώς αυτό για το οποίο ανησυχούσαμε πάντα», επισημαίνει ο καθηγητής Γεωλογίας Κλάους Μπίτζερ, υπογραμμίζοντας ότι οι πετρελαϊκές εταιρίες «ανακατεύονται με πράγματα που θα ήταν καλύτερα να τα άφηναν στην ησυχία τους». Εάν οι εταιρίες εξακολουθήσουν να τρυπούν σε όλο και πιο βαθιά νερά - προσθέτει ο ίδιος - θα ζούμε πιο συχνά καταστροφές σαν αυτή που χτύπησε τις πολιτείες της Λουιζιάνα, της Αλαμπάμα, του Μισισιπή και της Φλόριντα.
Κοιτάσματα πετρελαίου κάτω από τον πυθμένα των ωκεανών βρίσκονται διάσπαρτα σε όλο τον πλανήτη. Υπάρχουν στη Μαγαδασκάρη και στο Κέρας της Αφρικής, στη Γροιλανδία και την Αραβική Χερσόνησο, στον Ατλαντικό. Τα νερά σε αυτές τις περιοχές έγιναν κάτι σαν παιδική χαρά για τη βιομηχανία της ενέργειας. Όμως, αυτός ο ενθουσιασμός για «παιχνίδι» γεννήθηκε από ανάγκη. Για κάποιες πετρελαϊκές οι υποθαλάσσιες γεωτρήσεις είναι η μόνη επιλογή που έχουν.
Οι εταιρίες που δεν έχουν πρόσβαση σε ηπειρωτικά κοιτάσματα στην Ασία και τη Λατινική Αμερική προέρχονται κυρίως από τη Δύση. Κι αυτό γιατί αυτά τα κοιτάσματα ελέγχονται πλέον από κρατικές εταιρίες πετρελαίου όπως η Saudi Aramco στη Σαουδική Αραβία, η Gazprom στη Ρωσία, η NIOC στο Ιράν και η PDVSA στη Βενεζουέλα. Αυτές οι εταιρίες είναι οι πραγματικοί κολοσσοί του τομέα, καθώς ελέγχουν τα τρία τέταρτα των παγκόσμιων αποθεμάτων.
Αυτοί οι εθνικοί κολοσσοί κρατούν αποστάσεις από τους βαρόνους του πετρελαίου στο Χιούστον, το Λονδίνο και τη Χάγη, καθώς δεν έχουν ανάγκη πλέον από τα χρήματα και την τεχνογνωσία της Δύσης. Εάν χρειαστούν την τελευταία τεχνολογία στον τομέα των γεωτρήσεων απευθύνονται σε εξειδικευμένες εταιρίες, όπως είναι η Schlumberger, η Halliburton και η Transocean. Οι «Big Oil», όπως ονομάζονται ακόμη οι παλιές ιδιωτικές εταιρίες, ελέγχουν πια μόνο το 10% των παγκόσμιων αποθεμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου. Η ΒΡ και παρόμοιες εταιρίες αρκούνται εκ των πραγμάτων στα πιο επικίνδυνα, ακριβά και δύσκολα σχέδια γεωτρήσεων.
«Ο λόγος για τον οποίο η ΒΡ και άλλες εταιρίες φθάνουν στα όρια της εξερεύνησης και της εξόρυξης είναι ότι δεν έχουν άλλη επιλογή», επισημαίνει ο Κλάους Μπίτζερ. Αυτή η μοναδική επιλογή τις υποχρεώνει να επενδύουν δισεκατομμύρια για να ψάχνουν πετρέλαιο σε βάθη που στο παρελθόν δεν θα διανοούνταν καν.
Η εξέδρα Deepwater Horizon στον Κόλπο του Μεξικού κατασκευάστηκε το 2001. Κόστισε 400 εκατομμύρια ευρώ. Ηταν μια από τις πλέον σύγχρονες εξέδρες γεώτρησης στον κόσμο. Μπορούσε να αντέξει κύματα ύψους 12 μέτρων και πολύ δυνατούς ανέμους. Αυτές οι δυνατότητες, ωστόσο, δεν αποκλείουν σοβαρούς κινδύνους. Σε βάθος 1.500 μέτρων η θερμοκρασία είναι γύρω στους 5 βαθμούς Κελσίου. Όμως, το πετρέλαιο αναβλύζει σε θερμοκρασίες βρασμού. Ο συνδυασμός αυτός προκαλεί μεγάλη πίεση στα υλικά. Επιπλέον, όσο μεγαλύτερο είναι το βάθος τόσο αυξάνονται οι τεχνικές απαιτήσεις της γεώτρησης. Δυνατά υποθαλάσσια ρεύματα ασκούν τεράστια πίεση στον αγωγό, ενώ το πετρέλαιο πρέπει να διατηρηθεί όσο πιο ζεστό γίνεται. Σε διαφορετική περίπτωση μπορεί να παγώσει το φυσικό αέριο που περιέχει με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν τα λεγόμενα ένυδρα αέρια και να βουλώσουν οι αντλίες.
Ο μεγαλύτερος κίνδυνος, πάντως, προκαλείται από τα ίδια τα υποθαλάσσια κοιτάσματα. Οι εταιρίες πετρελαίου πραγματοποιούν γεωτρήσεις σε βραχώδη στρώματα όπου το κάθε τετραγωνικό εκατοστό δέχεται πίεση ίση με το βάρος ενός αυτοκινήτου μεσαίου μεγέθους. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο κίνδυνος να πεταχτεί το πετρέλαιο ανεξέλεγκτα είναι πάντα μεγάλος.
Σήμερα, περίπου το 30% της παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου προέρχεται από υποθαλάσσιες γεωτρήσεις. Όμως, από βάθη που ξεπερνούν τα 1.500 μέτρα, προέρχεται μόλις το 1% της παγκόσμιας παραγωγής. Παραδόξως, οι «Big Oil» δεν σκέπτονται να εγκαταλείψουν το επικίνδυνο παιχνίδι τους ακόμη και αν αυτό γίνεται σε βάρος του περιβάλλοντος.
ΑΠΕ
.jpg)
