H μυστική δράση της CIA στη μεγάλη οθόνη

“Ah, military intelligence. The great oxymoron.” 

O Υusuf, ένας βετεράνος Αμερικανός των Delta που έχει ασπαστεί το Ισλάμ, έχει τοποθετήσει τρεις πυρηνικές βόμβες σε μεγάλες πόλεις των Ηνωμένων Πολιτειών. O “H” (Samuel Jackson), ειδικός ανακριτής με σκοτεινό και βίαιο παρελθόν και η πράκτορας του FBI Helen Brody (Carrie Anne Moss) έχουν στη διάθεση τους μόλις τρεις ημέρες για να μάθουν που είναι τοποθετημένες από τον άρτι συλληφθέντα Yusuf. Το Unthinkable (“Αδιανόητες Πράξεις”) επαναφέρει ωμά στο προσκήνιο το ζήτημα των βασανιστηρίων ως μεθόδου ανακρίσεων και τα ηθικά διλήμματα που ανακύπτουν από τη άσκηση κρατικής βίας σε βάρος υπόπτων τρομοκρατίας. Στη πραγματικότητα, η νέα ταινία του Hollywood δεν είναι τίποτα άλλο παρά μία προσπάθεια εξοικείωσης της κοινής γνώμης με τις πρακτικές των αμερικανικών υπηρεσιών μετά την 11η Σεπτεμβρίου.

Παρόμοια υποσυνείδητα μηνύματα περιέχονται και στο Τελεσίγραφο του Μπορν («The Bourne Ultimatum»), μία από τις κινηματογραφικές επιτυχίες του 2007. Ο Jason Bourne (Matt Damon), πρώην πράκτορας της CIA, αμνησιακός, αναγκάζεται να στραφεί εναντίον της υπηρεσίας όταν ανακαλύπτει την ύπαρξη μυστικών προγραμμάτων παρακολούθησης, βασανισμού και δολοφονίας αθώων πολιτών. Το σενάριο απέχει ελάχιστα από τη πραγματικότητα καθώς τα γεγονότα αποδεικνύουν ότι ο κόσμος του Bourne είναι μεν σκοτεινός και παράνομος αλλά 100% ρεαλιστικός.

Στην ταινία, η CIA δίνει εντολές δολοφονίας απλών πολιτών με το επιχείρημα ότι ίσως αποτελούν απειλή. Πράγματι στο πρόσφατο παρελθόν, η κυβέρνηση Bush είχε εξουσιοδοτήσει τις αμερικανικές αρχές και τις ένοπλες δυνάμεις να εκτελούν άοπλους στόχους μόνο με την υποψία ότι αποτελούν απειλή για τα αμερικανικά συμφέροντα στο Ιράκ και το Αφγανιστάν.

Ο ίδιος ο Βourne υπόκειται μυστικά σε βασανιστήρια από την υπηρεσία του στο πλαίσιο της επιχείρησης Blackbriar. Μόλις πριν μερικούς μήνες, το αμερικανικό Πεντάγωνο έδωσε για πρώτη φορά στη στη δημοσιότητα το απόρρητο μνημόνιο που περιγράφει την εμπλοκή της CIA στα περίφημα πειράματα ελέγχου του νου, που γίνονταν σε όλη τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου (http://www.dod.mil/pubs/foi/02-A-0846RELEASE.pdf)

Προσοχή όμως, οι συνομωσιολόγοι ας μη χαίρονται. Δεν πρόκειται για σενάριο όπως της ταινίας Μen Who Stare at Goats. Το έγγραφο που συντάχθηκε το 1977 περιγράφει πολλά από όσαν είχαν κατά καιρούς διαρρεύσει.

Υπάρχουν κάποιες νέες λεπτομέρειες που τώρα έρχονται για πρώτη φορά στο φως. Όπως η προέλευση του διαβόητου προγράμματος MK-ULTRA, που αφορούσε στη χορήγηση παραισθησιογόνων φαρμάκων σε ανύποπτα θύματα. Το πρόγραμμα είχε χρηματοδοτηθεί από το Αμερικανικό Πολεμικό Ναυτικό και είχε ως αρχικό στόχο τη μελέτη των επιπτώσεων της εγκεφαλικής διάσεισης. Πολύ σύντομα όμως, οι ερευνητές ανακάλυψαν πως ένα χτύπημα στο κεφάλι μπορεί να προκαλέσει αμνησία, κάτι που τους οδήγησε στο να ψάξουν για μια φαρμακευτική τεχνική που θα προκαλούσε διάσειση, χωρίς  όμως να μεσολαβεί τραυματισμός. Λίγο μετά, το όλο πρόγραμμα πέρασε στα χέρια της CIA.

Κάποια άλλα προγράμματα είχαν ως αποκλειστικό σκοπό την επίτευξη μεθόδων ελέγχου του μυαλού και της σκέψης. Πολλά πειράματα γίνονταν με κατάδικους ή και ανύποπτους στρατιώτες στο ρόλο πειραματόζωων. Η χρήση παραισθησιογόνων ήταν εκτεταμένη και οι στόχοι ήταν να βρεθεί κάποιο φάρμακο που θα επηρέαζε το κεντρικό νευρικό σύστημα, έτσι ώστε να χειραγωγηθεί η ανθρώπινη συμπεριφορά. Λέγεται μάλιστα ότι χρησιμοποιήθηκαν τόσο η ηρωίνη όσο και η μαριχουάνα, σε μια προσπάθεια να «ανοίξουν» τυχόν  αποστάτες ή αιχμάλωτους πολέμου.

Εκτός από τη CIA, το αμερικανικό πεντάγωνο Προχώρησε και το ίδιο σε πειράματα του μυαλού, ψεκάζοντας στρατιωτικές μονάδες με λάδι από κάνναβη και LSD. Οι αρμόδιοι μάλιστα έπαιζαν με τη προοπτική δημιουργίας «πνευματιστών κατασκόπων» μέχρι το 2007! Πέρσι, μια ομάδα βετεράνων στις ΗΠΑ, μήνυσε τη CIA για τις ασθένειες και τις βλάβες που υπέστησαν λόγω της εφαρμογής του διαβολικού προγράμματος MK-ULTRA επάνω τους. Στη μηνυτήρια αναφορά τους όπως ισχυρίζονται, υπέστησαν αέρια νεύρων, ψυχοφάρμακα, και εμφυτεύματα στον εγκέφαλο.

Τέλος, στην ταινία, η National Security Agency (ΝSA) υποκλέπτει το τηλεφώνημα ενός δημοσιογράφου του Guardian, μόνο και μόνο επειδή αυτός χρησιμοποιεί μία «ύποπτη» λέξη. Είναι γνωστό ότι το παγκόσμιο δίκτυο υποκλοπών Echelon και η κατασκοπεία σημάτων (SIGINT) γενικότερα λειτουργούν με λέξεις-κλειδιά, δηλαδή αρκεί η αποστολή ενός SMS με τη λέξη “Αl Qaeda” ή αναζήτηση στο Διαδίκτυο πληροφοριών σχετικά με τη κατασκευή μιας dirty bomb (“βρώμικης βόμβας”) για να εντοπιστεί ο χρήστης των τηλεπικοινωνιακών μέσων και να τεθεί υπό παρακολούθηση.

Ο Καθοδηγητής («The Good Shepherd») περιγράφει την ιστορία της ίδρυσης της CIA, η οποία ως γνωστόν αποτελεί διάδοχο του OSS (Office of Strategic Services). Η ιστορία αρχίζει το 1961 και συνεχίζεται με διαδοχικά φλάσμπακ στο παρελθόν του Edward Wilson (Matt Damon), ενός φέρελπι φοιτητή του Yale και μέλος της μυστικιστικής αδελφότητας Skull and Bones. Στα χρόνια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Wilson, που θέλει να ξεχάσει τον αυτόχειρα πατέρα του, επιλέγεται από έναν «Καλό Ποιμένα» που λογοδοτεί απευθείας στον Αμερικανό πρόεδρο, εμπλέκεται στο σχεδιασμό της απόβασης στον Κόλπο των Χοίρων και σε άλλες επιχειρήσεις κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Ο ρόλος του είναι εν μέρει βασισμένος στον συνιδρυτή της CIA James Jesus Angleton και τον επικεφαλής για τα κατασκοπευτικά αεροσκάφη U-2 Richard M. Bissell, και παρ’ όλο που η ταινία έχει την δική της μυθοπλασία, καθόλου δεν δυσκολεύεται ο θεατής να ταυτίσει στο πρόσωπο του Wilson τη διαχρονικά απρόσωπη και αδίστακτη CIA.

Η ταινία Παιχνίδια Εξουσίας («Charlie Wilson’s War») αφηγείται την αληθινή ιστορία του ομώνυμου Δημοκρατικού γερουσιαστή από το Τέξας και μέλους της υποεπιτροπής Αμυνας (Τοm Hanks), ο οποίος με βάση ένα πονηρό σχέδιο, καταφέρνει να χρηματοδοτήσει με ένα δισεκατομμύριο δολάρια τον εξοπλισμό με σύγχρονα όπλα των Αφγανών μουτζαχεντίν για να αντισταθούν στους Ρώσους εισβολείς. Στην πραγματοποίηση του σχεδίου του βρίσκει συνεργάτες μια φανατική αντικομμουνίστρια εκατομμυριούχο (Julia Roberts), τον Ελληνοαμερικανό πράκτορα της CIA Gust Avrakotos και τις κυβερνήσεις Ισραήλ και Αιγύπτου, που πληρώνονται για να πουλήσουν στους Αφγανούς σοβιετικής κατασκευής οπλισμό. Η δράση τους οδήγησε, τροφοδοτώντας τους αντάρτες του Αφγανιστάν με όπλα, στην πτώση της Σοβιετικής Ένωσης και στο τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Έτσι, στο ερώτημα, πώς μια ομάδα κατόρθωσε να πλήξει σε τέτοιο βαθμό τον, φαινομενικά τελικά ανίκητο, Στρατό των Υπερδυνάμεων, ο Πρόεδρος του Πακιστάν απάντησε αυθόρμητα “Ο Τσάρλι τα κατάφερε!”.

Τα Παιχνίδια Κατασκόπων («Spy Game») βασίζονται στην ιστορία του Tom Golden, ενός πράκτορα των στρατιωτικών υπηρεσιών πληροφοριών που αποσπάται στη CIA για να συμμετάσχει στο Πρόγραμμα Phoenix κατά τη διάρκεια του πολέμου του Βιετνάμ. Ο Robert Redford ενσαρκώνει τον Nathan Muir που δεν είναι άλλο από το πραγματικό κωδικό όνομα του Golden κατά τη παραμονή του στη Νοτιοανατολική Ασία. ην τελευταία στιγμή πριν την αποστρατεία του μαθαίνει ότι ο προστατευόμενός του στην υπηρεσία Tom Bishop (Βrad Pitt) έχει συλληφθεί στην Κίνα και κατηγορείται για κατασκοπεία. Με βάση την εμπειρία του καταλαβαίνει ότι οι ανώτεροί του δεν πρόκειται να καλύψουν τον Bishop, για να μην διακινδυνεύσουν Σινο-Αμερικανικές εμπορικές συμφωνίες. Ο Muir θα αναλάβει μόνος του το δύσκολο καθήκον να απελευθερώσει τον Bishop μέσα σε 24 ώρες. Στο χρόνο αυτό παρουσιάζονται ρεαλιστικές σκηνές από επιχειρήσεις της CIA στην Ευρώπη, τη Μέση και Άπω Ανατολή.

Α.Κ.