Ενεργειακή... παράκαμψη
ΤΙ ΚΡΥΒΕΤΑΙ ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΙΣ ΑΙΤΙΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΣΟΦΙΑΣ
Ο «South Stream» («Νότια Ροή») κόβει προς… Βορρά! Τον χαρακτηριστικό αυτό τίτλο είχε πρόσφατα η ρωσική «κόμμερσαντ», αναφορικά με τις εξελίξεις στο μέτωπο των αγωγών μεταφοράς υδρογονανθράκων μέσω των Βαλκανίων στις αγορές της Δύσης.
Μόλις έγινε γνωστή η πρόθεση της Βουλγαρίας να εγκαταλείψει το έργο Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη, οι Ρώσοι ξεκίνησαν συζητήσεις για το ενδεχόμενο κατασκευής αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου μέσω Ρουμανίας.
Ήταν τέσσερις μόλις ημέρες μετά τις εξαγγελίες του Βούλγαρου Πρωθυπουργού Μπόικο Μπορίσοφ για την πρόθεση της κυβέρνησής του να εγκαταλείψει η Σόφια το έργο υλοποίησης του αγωγού μεταφοράς πετρελαίου Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη. Είναι χαρακτηριστικό πως την ανακοίνωση αυτή ο Μπορίσοφ την έκανε μετά τη σύσκεψη με τους πρέσβεις των χωρών - μελών της Ε.Ε. στην έδρα του Ισπανού πρέσβη στις 11 Ιουνίου. Ως βέρος οικολόγος ο κ. Μπορίσοφ προέταξε τις αντιδράσεις των κατοίκων των περιοχών από όπου πρόκειται να περάσει ο αγωγός και ουσιαστικά έκανε λόγο για χάσιμο χρόνου, αφού είπε πως «θα περάσουν δεκάδες χρόνια έως ότου αισθανθούμε τα οφέλη από το έργο αυτό». Έσπευσε δε, να διευκρινίσει ότι όλα αυτά ισχύουν και για την περίπτωση της κατασκευής του πυρηνικού σταθμού ηλεκτρικής ενέργειας στο Μπέλενε της Βουλγαρίας. Μία συμφωνία που είχε κλειστεί με τη ρωσική Rosatom.
Ουσιαστικά, η υπό τον Μπορίσοφ βουλγαρική ηγεσία τινάζει στον αέρα (φραστικά τουλάχιστον και καταρχάς) ό,τι είχε συμφωνηθεί με τόσους κόπους, αέναες διαπραγματεύσεις, συμβιβασμούς και αλληλοϋποχωρήσεις στον ενεργειακό χάρτη συνολικά των Βαλκανίων τα τελευταία χρόνια. Έχει κανείς την εντύπωση πως, διαχρονικά, ο Μπορίσοφ υλοποιεί τα λόγια της αλήστου μνήμης Κοντολίζα Ράις στην Αθήνα τον Απρίλιο του 2004 για την ανησυχία της «από τη μονοπώληση της ενέργειας από μία χώρα, τη Ρωσία…».
Για το πόσο οικολογικές είναι οι ανησυχίες της Σόφιας γίνεται κατανοητό και από την τοποθέτηση του Βούλγαρου ΥΦΥΠΕΞ Μάριαν Ράικοφ ότι η χώρα του στο άλλο σημαντικό έργο, τον αγωγό μεταφοράς φυσικού αερίου από τη Ρωσία, τον «South Stream», επίσης έχει πρόβλημα και τίθεται κατά βάση υπέρ του αγωγού «NABUCCO», έργο αμφίβολης προοπτικής με μία σημαντική όμως συνιστώσα: ότι αφήνει εκτός συμφωνίας τη Ρωσία!
Έτσι, λοιπόν, η Μόσχα αντέδρασε έγκαιρα και καταλυτικά στις μεθοδεύσεις της Σόφιας. Ο πρόεδρος της GAZPROM, Αλεξέι Μίλερ, επισκέφτηκε πάραυτα το Βουκουρέστι και συνομίλησε με τον υπουργό Ενέργειας και ΠεριβάλλοντοςΆντριαν Βιντιάνου, για το ενδεχόμενο κατασκευής αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου και δεξαμενών εισροής αυτού στη Ρουμανία. Αυτή τη διαπραγμάτευση τα ρωσικά ΜΜΕ την παρουσίασαν ως επιδίωξη της GAZPROM για κατασκευή του «South Stream» μέσω Ρουμανίας.
Για τους αναλυτές των ενεργειακών θεμάτων οι εξελίξεις του Ιουνίου δεν αποτελούν κεραυνό εν αιθρία. Στο σκληρό παζάρι αναφορικά με τους δρόμους μεταφοράς της ενέργειας παίζονται εκτός των οικονομικών και γεωπολιτικά παιχνίδια, με μέσο και μακροπρόθεσμο βάθος χρόνου.
Από τις αρχές της πρώτης δεκαετίας του 21ου αιώνα η Ρωσία διακήρυξε την πολιτική του ενεργειακού διαλόγου με τις χώρες των Βαλκανίων. Άλλοι ήρθαν στα Βαλκάνια με βομβαρδισμούς και επεμβάσεις, οι Ρώσοι επεχείρησαν τον ενεργειακό διάλογο με την προώθηση ανάλογων έργων. Μετά τις διακρατικές συμφωνίες για ενεργειακή συνεργασία με την Κροατία (2002), τη Βουλγαρία (2003), την Ουγγαρία (2007) και την Ελλάδα (2008) διαμορφώθηκαν τρία μεγάλα έργα.
α) Ο πετρελαιαγωγός Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη για τον οποίο γίνονταν συζητήσεις από το… 1994!
β) Ο πετρελαιαγωγός Κοστάντζα - Τεργέστη.
γ) Ο αγωγός μεταφοράς φυσικού αερίου «South Stream» (Νότια Ροή).
Τα τρία αυτά έργα είχαν και έχουν στόχο να τροφοδοτήσουν με επαρκείς ποσότητες ενέργειας τις χώρες των Βαλκανίων, συμβάλλοντας στην οικονομική ανάπτυξή τους έξω από εθνικές συγκρούσεις και εστίες έντασης που ταλανίζουν τα Βαλκάνια τις τελευταίες δεκαετίες. Να δημιουργήσουν θέσεις εργασίας και πλούτο για τους πληθυσμούς των Βαλκανίων και ταυτόχρονο να μεταφέρουν υδρογονάνθρακες στην Ευρώπη, συμβάλλοντας έτσι με την εναλλακτικότητα των δρόμων μεταφοράς στην αύξηση της ενεργειακής ασφάλειας.
Όλα αυτά τα επιθυμεί η Ευρώπη, πλην όμως ένα τμήμα της πολιτικής ελίτ, αυτό που επηρεάζεται και ουσιαστικά εξυπηρετεί τα αμερικανικά συμφέροντα στην Ευρώπη, αντιδρά.
Έτσι, στην περίπτωση του Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη προτάσσουν τα θέματα οικολογίας (όπου πράγματι μπορούν να τεθούν, πλην όμως η σύγχρονη τεχνολογία έχει δυνατότητα να βρίσκει λύσεις οικολογικά ορθές), αν και γνωρίζουν πολύ καλά πως ο αγωγός καλείται να αποφορτίσει τα στενά του Βοσπόρου από την πλειάδα των τάνκερς που συσσωρεύονται εκεί και που τυχόν ατύχημα θα προκαλούσε πολλαπλάσια οικολογική καταστροφή. Δεν είναι τυχαίο ότι η Ε.Ε. αποφάσισε να δώσει (είναι άγνωστο μέχρι τώρα αν το έπραξε) 500 εκατ. ευρώ στη βουλγαρική κυβέρνηση για την τουριστική ανάπτυξη της περιοχής γύρω από το Μπουργκάς. Με αντάλλαγμα, φυσικά, να μη γίνει ο αγωγός, πράγμα που δεν αποτυπώνεται εγγράφως αλλά… εννοείται! Αν και οι Βρυξέλλες είχαν δηλώσει ότι η Ε.Ε. δεν αντιδρά στην κατασκευή του έργου.
Μόλις έγιναν γνωστές οι δηλώσεις Μπορίσοφ στις 11 Ιουνίου στη Μόσχα, εκτός των άλλων, διερωτόνταν αν γνώριζε η Αθήνα τις προθέσεις του Βούλγαρου Ευρωπαίου «συντρόφου» της. Και πώς αντιδρά! Και, αν δεν γνώριζε, τι σόι συντονισμός και ευρωπαϊκή αλληλεγγύη είναι αυτή; Διότι, το έργο είναι τριμερές, ο αγωγός αποκαλείται «διαβαλκανικός» και έχει τόση σημασία για την Αθήνα όση ακριβώς και για τη Σόφια.
Πώς η Ελλάδα δέχεται –με μία μόνο χλιαρή δήλωση ανησυχίας και τίποτα περισσότερο– μια τέτοια ετσιθελική τοποθέτηση της Βουλγαρίας, όταν τρεις μόλις ημέρες πριν τη δήλωση Μπορίσοφ, ελληνική και ρωσική πλευρά εγγράφως τόνιζαν τη θέλησή τους «για επίσπευση των ενεργειών για το έργο Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη και συντονισμό των δύο πλευρών» στην προσέγγισή τους προς το ξεπέρασμα των εμποδίων από την τρίτη πλευρά, δηλαδή τη βουλγαρική; Οποίο «άδειασμα»! Είναι φανερές οι γερές πλάτες στις οποίες στηρίζεται ο Μπορίσοφ για να προβαίνει σε ανάλογες ενέργειες. Το ερώτημα για την κυβέρνηση Παπανδρέου είναι πόσο παλεύει για την υλοποίηση των ενεργειακών έργων με τη Ρωσία, μία συνεργασία η οποία, ας μην το ξεχνάμε, είχε την αποδοχή περισσότερων από το 83% της ελληνικής κοινωνίας, σύμφωνα με τις σφυγμομετρήσεις την άνοιξη του 2008.
Στην Ελλάδα ορισμένοι αναλυτές έσπευσαν το προηγούμενο διάστημα να κακίσουν τη Ρωσία, ότι «επιλέγει τον πετρελαιαγωγό Σαμψούντα - Τσεϊχάν
Ο υποθαλάσσιος αγωγός φυσικού αερίου «Blue Stream», που λειτουργεί ήδη αρκετά χρόνια, συμφωνήθηκε να διευρυνθεί με διπλασιασμό ποσοτήτων μεταφοράς.
Η Άγκυρα συμφώνησε με τη Μόσχα για την κατασκευή πυρηνικού σταθμούηλεκτρικής ενέργειας (σε αντίθεση με τις προθέσεις του Μπορίσοφ στη Σόφια) και ζητά διακαώς τη συνδρομή της Ρωσίας στην πληρότητα με πετρέλαιο του αγωγού Σαμψούντα - Τσεϊχάν, ουσιαστικά του τουρκικού τμήματος του αγωγού Μπακού - Τιφλίδα - Σαμψούντα - Τσεϊχάν. Ένας αγωγός που κατασκευάστηκε αφήνοντας έξω τη Ρωσία και ακόμα δεν έλυσε –και ούτε φαίνεται να λύνει οριστικά– το θέμα του πλήρους εφοδιασμού του.
Οι εμπνευστές και κατασκευαστές του Μπακού - Τσεϊχάν είναι τώρα οι ίδιοι που προωθούν ανάλογο έργο στη μεταφορά φυσικού αερίου (NABUCCO) χωρίς να έχουν εξασφαλίσει το βασικότερο, τις πηγές. Διότι αν δει κανείς το σχέδιο, ο «NABUCCO» ξεκινά από τα βάθη της Ανατολίας (Τουρκία), όπου δεν υπάρχει φυσικό αέριο. Άρα εκεί αυτό θα πρέπει να φτάσει, προφανώς από το Ιράν, Ιράκ, Αζερμπαϊτζάν… Υπολόγισε κανείς το κόστος του «ερχομού» στην αρχή του «NABUCCO»;
Έλυσε κάποιος τα πολιτικά θέματα, π.χ. της Ουάσινγκτον με την Τεχεράνη; Ή τη μειωμένη αιμοδοτική ικανότητα του Μπακού; Υπολόγισε το χρόνο που απαιτείται για όλα αυτά; Και ναι μεν η ηγετική ομάδα Μπορίσοφ στη Σόφια, με το αζημίωτο προφανώς, διαλαλεί την προτίμησή της για τον NABUCCO, ο οποίος, αν και όποτε γίνει, θα διασχίζει τη Βουλγαρία, εμείς όμως ως Ελλάδα δεν έχουμε ακούσει έως τώρα να υπάρχουν μελλοντικά σχέδια συμμετοχής μας στο έργο αυτό. Μα εμείς δεν λέμε «όχι» στον «South Stream», σπεύδουν να πουν οι ιθύνοντες του Υπουργείου Ανάπτυξης. Σωστά. Στο πολυσύνθετο, ωστόσο, παιχνίδι των αγωγών όταν η Μόσχα, όπως προαναφέραμε, πρότεινε ένα πακέτο λύσεων και δρόμων διέλευσης πετρελαίου και φυσικού αερίου, και όταν ήδη κάναμε τις επιλογές μας, αυτό σημαίνει ότι παλεύουμε για την υλοποίησή των επιλογών (της χώρας μας και όχι της εκάστοτε κυβέρνησης) και δεν δρούμε επιλεκτικά.
Διότι, τώρα, με ευθύνη της κυβέρνησης της Σόφιας, η Μόσχα υποχρεώνεται να κάνει αναπροσαρμογή στα σχέδιά της, να ανταλλάξει τη Βουλγαρία με τη Ρουμανία, με σοβαρότατες οικονομικές και γεωπολιτικές συνέπειες για την Ελλάδα. Η οποία κινδυνεύει –αν υλοποιηθούν τα προγράμματα αυτά– να μετατραπεί σε «πεζοδρόμιο» της ενεργειακής λεωφόρου των ρωσικών υδρογονανθράκων προς τις δυτικές αγορές. Η Μόσχα δεν δίστασε να προωθήσει εναλλακτικούς δρόμους μεταφοράς του φυσικού της αερίου προς την Ευρώπη («Nord Stream», «South Stream») αφαιρώντας έτσι από τη σλαβική «αδερφή της» Ουκρανία τη δυνατότητα εκβιασμών με συνεχείς διακοπές στη μεταφορά. Απτό παράδειγμα η προηγούμενη τετραετία της Προεδρίας Γιουσένκο-Τιμοσένκο και οι ενεργειακοί πόλεμοι που ξέσπασαν. Πόσο μελάνι χύθηκε κατά του αγωγού «Nord Stream», πόσοι «αναλυτές» δεν κάκισαν τον Γκέρχαρντ Σρέντερ ως πράκτορα της GAZPROM! Κι όμως, παρά τα εμπόδια, η σοβαρότητα προσέγγισης τόσο από τη Μόσχα όσο και από το Βερολίνο έπεισε τις κυβερνήσεις τις Φιλανδίας, της Σουηδίας και της Δανίας να δώσουν συγκατάθεση για την υλοποίησή του στη Βαλτική. Όλοι μας γνωρίζουμε την αυστηρότητα των οικολογικών απαιτήσεων των χωρών αυτών.
Αναφορικά με τον «South Stream», για άλλη μία φορά πολλοί εμμένουμε στην προσέγγιση του «εδώ είναι Βαλκάνια». Ας μην κρυβόμαστε πίσω από αφορισμούς. Διότι αυτό μπορεί να σημαίνει ότι οι Βαλκάνιοι δεν μπορούν να τα βρουν μεταξύ τους, αλλά ταυτόχρονα μπορεί να εξηγείται η ασυνεννοησία μας από το ότι κάποιες κυβερνήσεις και ηγέτες τα «παίρνουν» πηγαίνοντας κόντρα στα οικονομικά, και όχι μόνο, συμφέροντα των λαών τους. Τόσο εμείς όσο και οι Βούλγαροι ας μην επιδιώκουμε να βγάζουμε από το πρώτο πλάνο τη σημασία που έχει όχι μόνο η ενεργειακή συνεργασία με τη Ρωσία, αλλά και οι υπόλοιποι τομείς. Και για τις δύο χώρες είναι ζωτικής σημασίας η εισροή τουριστών από τη Ρωσία. Η Βουλγαρία φέτος, παρά το αντιρωσικό μπαράζ της ηγεσίας της Σόφιας, έχει αύξηση τουριστών από τη Ρωσία κατά 35-37%, σύμφωνα με τα στοιχεία Απριλίου-Ιουνίου 2010. Εμείς έχουμε καταβάλει σημαντικές προσπάθειες, αν και εν πολλοίς σπασμωδικά και χωρίς σοβαρό προγραμματισμό, για την προσέλκυση Ρώσων επισκεπτών και για το ίδιο χρονικό διάστημα, Απρίλιος-Ιούνιος, έχουμε μία αύξηση της τάξης του 25%. Η πιθανή αναστροφή των ενεργειακών έργων, η μείωση της εμφάνισης διμερούς συνεργασίας στα ρωσικά ΜΜΕ, η υποβάθμιση των οικονομικών σχέσεων θεωρεί κανείς ότι δεν θα έχουν επιπτώσεις και στον τουρισμό; Ή μήπως ορισμένοι προσεγγίζουν το θέμα με τη λογική «ας φέρουμε φέτος όσους περισσότερους Ρώσους μπορούμε και του χρόνου… βλέπουμε»;
Τίποτα δεν «τρέχει» από μόνο του στον αλληλοεξαρτώμενο κόσμο όπου ζούμε. της Ρουμανίας, έναντι του Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη», πράγμα το οποίο θεωρούν ως επιλογή της Μόσχας να προκρίνει την Άγκυρα ως στρατηγικό της εταίρο στην ενέργεια. Συχνά-πυκνά, ως ηγεσία, ως ειδικοί, ως κοινωνία, αρεσκόμαστε να προσεγγίζουμε λεπτά, πολυσύνθετα πράγματα με απλοϊκό τρόπο. Κάτι σαν το ρητό «όσα δεν φτάνει η αλεπού τα κάνει κρεμαστάρια»! Ας παρακολουθήσει κανείς με προσοχή τι τεράστιο έργο επιτελεί ο Πρωθυπουργός της γείτονος στα ενεργειακά θέματα, τόσο με τη Ρωσία όσο και με την Ιταλία… Τα ανοίγματα μεταξύ Ρωσίας - Τουρκίας είναι εντυπωσιακά. Οι διμερείς οικονομικές συναλλαγές ανέρχονται στα 38 δισ. δολάρια με στόχο πενταετίας τα 100 δισ. δολάρια! παραγωγής
diplomatia.gr
.jpg)
