Ποικιλόμορφα δασικά τοπία, με ξεχωριστή γοητεία και αξιόλογη ποικιλία χαρακτηριστικών στη βλάστηση, την άγρια ζωή και τη γεωλογία σκιαγραφούν το τοπίο στο νομό Δράμας. Στον ορεινό όγκο του οποίου, περιλαμβάνονται μερικά από τα πιο ενδιαφέροντα, από οικολογική άποψη, δασικά οικοσυστήματα της Ελλάδας.
Ξεχωριστή θέση έχει η περιοχή της οροσειράς της Κεντρικής Ροδόπης, με τα μοναδικά δάση ερυθρελάτης και σημύδας της περιοχής Ελατιάς, το αδιατάρακτο φυσικό οικοσύστημα του Παρθένου Δάσους Φρακτού, τα μυστηριακά δάση του Λεπίδα και τα πολύβουα δάση της Στάμνας.
Η περιοχή, ζωντανό φυσικό μουσείο, ιδιαίτερης ποικιλότητας- όπως αναφέρεται και στο καλαίσθητο διαφημιστικό έντυπο, που εκδόθηκε υπό την εποπτεία του τμήματος Τουριστικής Ανάπτυξης της Διεύθυνσης Προγραμματισμού της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Δράμας- με την παρουσία του περίπου 60% της ευρωπαϊκής χλωρίδας, αποτελεί το νοτιότερο σημείο εξάπλωσης πολλών κεντροευρωπαϊκών ειδών του ζωικού και φυτικού βασιλείου.
Για να γνωρίσει ο επισκέπτης την περιοχή της Κεντρικής Ροδόπης, το Παρανέστι (40 χλμ. από την Πόλη της Δράμας) ίσως να είναι η καταλληλότερη αφετηρία. Από εκεί, ακολουθώντας διαδρομή με κατεύθυνση βόρεια θα φτάσει στις ιαματικές πηγές Θερμιών (32 χλμ.), απ' όπου θα συνεχίσει προς τα Δάση Ελατιάς (72 χλμ.) και Φρακτού (52 χλμ.).
Σε απόσταση 7 χλμ. από τα Θερμιά, ο δρόμος φτάνει στη διασταύρωση "Ζήτα", όπου η ανατολική κατεύθυνση (δεξιά) οδηγεί στο δάσος Φρακτού (13 χλμ.) και στο Παρθένο Δάσος, ενώ η δυτική κατεύθυνση (αριστερά) οδηγεί προς το Δάσος της Ελατιάς (28 χλμ.). Ύστερα από 26 χλμ. (από τη θέση Ζήτα) συναντά κανείς την κεντρική διασταύρωση του δασικού οδικού δικτύου Ελατιάς - Μεγάλης Παναγίας - Ποταμών.
Από τη διασταύρωση αυτή και αριστερά, σε απόσταση 2 χλμ. μέσα από δάσος ερυθρελάτης, βρίσκεται το Δασικό Χωριό Ελατιάς και στη συνέχεια της διαδρομής, με κατεύθυνση νότια, η πόλη της Δράμας (72 χλμ.). Η διαδρομή αποτελεί την πιο σύντομη έξοδο από τη δασική περιοχή της Κεντρικής Ροδόπης.
Η συνέχιση της διαδρομής από το Δασικό Χωριό Ελατιάς προς τα δυτικά, ακολουθώντας τη διαδρομή Δασικό Εργοτάξιο Μεγάλης Παναγίας- Ποταμοί (30 χλμ), αποτελεί τη δυτική έξοδο από το ορεινό τόξο. Η διαδρομή περνά από τα όρια του δάσους της σημύδας (Δασικό Εργοτάξιο Μαγούλας), που ιδιαίτερα τη φθινοπωρινή περίοδο προσφέρει εικόνες μοναδικές.
Η απόσταση Παρανέστι - Ελατιά - Ποταμοί στο σύνολό της είναι 150 χλμ., εκ των οποίων τα πρώτα 32 χλμ της διαδρομής (μέχρι τα λουτρά Θερμιών) είναι ασφαλτόστρωτα, ενώ τα υπόλοιπα είναι χωμάτινα.
Παρθένο Δάσος Φρακτού- Το "ιερό" των δασών
Από τα πιο πολύτιμα οικοσυστήματα, όχι μόνο της Ελλάδας και των Βαλκανίων, αλλά και της Ευρώπης, είναι το Παρθένο Δάσος, που βρίσκεται στα βορειοανατολικά όρια του νομού Δράμας και αποτελεί τμήμα του δασικού συμπλέγματος Φρακτού.
Από το 1980 έχει ανακηρυχτεί "Διατηρητέο Μνημείο της Φύσης" και έκτοτε τελεί υπό καθεστώς ειδικής προστασίας, που το έχει μετατρέψει σε πραγματικό άβατο.
Παρθένο θεωρείται ένα δάσος, που έχει φτάσει στο απώτατο όριο της φυτοκοινωνιολογικής του εξέλιξης, χωρίς να έχει υποστεί καμιά απολύτως ανθρώπινη παρέμβαση.
Μέσα στο Παρθένο Δάσος του Φρακτού απαγορεύεται αυστηρά κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα, γεγονός που επιτρέπει στο δάσος να λειτουργεί ως ένα φυσικό εργαστήρι, με ανυπολόγιστη επιστημονική αξία.
Η πανίδα του Παρθένου Δάσους, όπως και της ευρύτερης περιοχής του Φρακτού, είναι εξαιρετικά πλούσια και αντιπροσωπεύεται από είδη, όπως το ελάφι, το αγριόγιδο, το αγριογούρουνο, η μαυροτσικλιτάρα, ο αγριόκουρκος, ο λευκονώτης, ο δασοφυλλοσκόπος, ο καρυοθραύστης κ.ά.
Χάρη στα μεγάλα σαρκοφάγα ζώα που ζουν στο Παρθένο Δάσος, όπως ο λύκος, η αρκούδα και ο χρυσαετός επιτυγχάνεται η αυτορρύθμιση του πληθυσμού των ζώων, γεγονός στο οποίο οφείλεται η διατήρηση της οικολογικής ισορροπίας του.
Το Παρθένο Δάσος Φρακτού είναι ένα μικτό δάσος οξιάς, ελάτης και ερυθρελάτης και αναμφίβολα μπορεί να θεωρηθεί ως ένα φυσικό εργαστήρι. Στο μέλλον αυτό θα παίρνει όλο και μεγαλύτερη αξία καθώς αυξάνει η ανάγκη της έρευνας του περιβάλλοντος.
Η είσοδος στο Παρθένο Δάσος επιτρέπεται μόνο με ειδική άδεια από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων για διεξαγωγή επιστημονικής έρευνας και πραγματοποιείται κατόπιν ενημέρωσης του Δασαρχείου Δράμας.
Το ευρύτερο δασικό συγκρότημα, στο οποίο ανήκει και το "Παρθένο Δάσος" είναι το "Δάσος Φρακτού", που ως "πρόδρομος" του Παρθένου βρίσκεται κι αυτό σε καθεστώς μερικής προστασίας. Αποτελεί τμήμα της κεντρικής Ροδόπης στα βόρεια του Παρανεστίου. Στην περιοχή υπάρχουν μερικές από τις ψηλότερες κορυφές της Κεντρικής Ροδόπης. Από τις κορυφές αυτές ξεκινούν χαράδρες και κοιλάδες, που τις διασχίζουν μικρά ορεινά ποτάμια, με εντυπωσιακούς καταρράκτες.
Η χλωρίδα του Φρακτού, όπως και ολόκληρης της οροσειράς, είναι μεσευρωπαϊκή και παρουσιάζει τεράστια ποικιλία εξαιτίας του μεγάλου υψομετρικού εύρους της περιοχής.
Τα δάση της μαύρης πεύκης που συναντούμε ανεβαίνοντας προς το εργοτάξιο Φρακτού διαδέχονται δάση ψυχρόβιων κωνοφόρων (ελάτης, δασικής πεύκης και ερυθρελάτης) σε αμιγή ή μικτή εμφάνιση με φυλλοβόλα πλατύφυλλα (οξιές, σημύδες, σφεντάμια και, σε χαμηλότερα υψόμετρα, βαλανιδιές). Η φυσική διαμόρφωση της περιοχής του Φρακτού με τις χαράδρες του, τις ορθοπλαγιές και τις λιβαδικές του εκτάσεις, υποστηρίζει μια εξαιρετικά πλούσια πανίδα.
Εξάλλου, οι έντονοι γεωλογικοί σχηματισμοί, οι πολυάριθμοι λιθοσωροί και η αφθονία των νερών, που σχηματίζουν μικρά και μεγάλα ρέματα και έξι διαδοχικούς καταρράκτες, κάνουν το Δάσος του Φρακτού ιδανικό δασικό τοπίο. Αυτό το τοπίο, οι επισκέπτες μπορούν να το απολαύσουν εξασφαλίζοντας ειδική άδεια διαμονής από τη δασική υπηρεσία Δράμας, στον ξενώνα του Φρακτού.
Η πρόσβαση στο Δάσος Φρακτού μπορεί να γίνει είτε μέσω του Δάσους Ελατιάς (113 χιλιόμετρα δασικός χωμάτινος) είτε μέσω Παρανεστίου (52 χιλιόμετρα με το μεγαλύτερο μέρος ασφάλτινο). Από το σημείο όπου διασταυρώνονται οι δύο δρόμοι (θέση Ζ) συνεχίζει ένας νέος σκυρόστρωτος δρόμος μέχρι το Δάσος Φρακτού.
Η περιοχή προσφέρεται για πεζοπορία, περιπάτους και ποδηλασία. Διαθέτει ένα καλοσχεδιασμένο δίκτυο μονοπατιών το οποίο έχει πρόσφατα συντηρηθεί. Στα μονοπάτια της περιοχής πραγματοποιείται ο μαραθώνιος "Virgin Trail", για αθλητές που διαθέτουν σωματική αντοχή 104 χιλιομέτρων.
Στις λυόμενες εγκαταστάσεις (Εργοτάξιο) του Φρακτού, επιτρέπεται η δωρεάν διαμονή στον ξενώνα, ο οποίος διαθέτει 18 κρεβάτια σε 4 δωμάτια, και η συνετή χρήση των λοιπών εγκαταστάσεων, καθώς και κατασκήνωση (μόνο σε χώρο του εργοταξίου), έπειτα από συνεννόηση με το Δασαρχείο Δράμας.
Ελατιά- Τα μοναδικά δάση Ερυθρελάτης και Σημύδας
Η πιο γνωστή περιοχή της Κεντρικής Ροδόπης, το περίφημο Δάσος της Ελατιάς (ή Καράντερε), κυριαρχεί στο βόρειο κεντρικό τμήμα του νομού της Δράμας. Ο μύθος των ελληνικών δασών, με τα υγρά σκοτεινά δάση κωνοφόρων, βρίσκεται σε απόσταση 72 χιλιομέτρων από την πόλη της Δράμας. Κυρίαρχο είδος του δάσους αυτού, που έχει τα χαρακτηριστικά ενός ολοκληρωμένου, υγιούς και σταθερού οικοσυστήματος, είναι η εντυπωσιακή ερυθρελάτη, για την οποία η περιοχή αποτελεί και το νοτιότερο όριο εξάπλωσης. Σημαντική, ωστόσο, είναι και η παρουσία της δασικής πεύκης και της οξιάς. Ορμητικά ρέματα σχηματίζουν δαιδαλώδεις ορεινές κοιλάδες προσδίδοντας μια άγρια ομορφιά στην περιοχή, η οποία έχει "απαλλαγεί" ολοσχερώς από τη μόνιμη ανθρώπινη παρουσία, έπειτα από το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.
Ανατολικά του Δασικού Χωριού και σε απόσταση 7 χλμ. υπάρχει η θέση "Στραβόρεμα", ιδανικός χώρος υπαίθριας αναψυχής. Το όνομα της το οφείλει στους μαιανδρισμούς του ομώνυμου ρέματος το οποίο δημιουργεί ένα ήπιο λιβάδι ανάμεσα σε πυκνά δάση ερυθρελάτης και δασικής πεύκης. Ο δρόμος του Στραβορέματος (κατάλληλος για τετρακίνητα) συνεχίζει με νότια κατεύθυνση για 19 χλμ.. Πάνω στην κοίτη του ρέματος. Στο τελείωμα αυτού του δρόμου, οι επισκέπτες μπορούν να αφήσουν το αυτοκίνητο τους και να ακολουθήσουν το παλιό μονοπάτι (με πρόσφατη σήμανση και συντήρηση), το οποίο κατευθύνεται προς νότο- παράλληλα με την πορεία ενός μεγαλύτερου υδάτινου πόρου, του "Μεγάλου Ρέματος"- για να καταλήξει στο δρόμο Παρανεστίου- Θερμιών.
Δυτικά από το Δασικό Χωριό, στη διαδρομή προς το Δασικό Εργοτάξιο Μεγάλης Παναγίας - Ποταμοί, σε μικρή απόσταση από τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα, βρίσκεται το μοναδικό στον ελλαδικό χώρο συγκροτημένο δάσος σημύδας.
Η σημύδα είναι δένδρο φυλλοβόλο που ξεχωρίζει από την κρεμοκλαδή της εμφάνιση και το λευκό φλοιό που απολεπίζεται σαν πάπυρος.
Εκείνο, όμως, που αναδεικνύει τη μοναδικότητα της σημύδας είναι η αλλαγή του χρώματος των φύλλων της, τα οποία γίνονται το φθινόπωρο χρυσαφένια, δίνοντας στο τοπίο υφή εξωπραγματική.
Στην περιοχή της Ελατιάς και συγκεκριμένα στη θέση "Κούτρα" υπάρχει το Δασικό Χωριό, ιδιοκτησίας της Δασικής Υπηρεσίας. Αποτελείται από πέτρινα κτίρια, τα οποία χρησιμοποιούνται, εκτός των άλλων, και για φιλοξενία επισκεπτών.
Η πρόσβαση στο Δάσος της Ελατιάς γίνεται, ξεκινώντας από τη Δράμα, προς τα χωριά Λιβαδερό και Σιδηρόνερο, μέσω ασφαλτοστρωμένου δρόμου. Μετά το Σιδηρόνερο, ο δρόμος συνεχίζει ως τη Σκαλωτή και ακολούθως σε καλό δασικό χωματόδρομο ως το Δασικό χωριό. Από εκεί και πέρα υπάρχει ένα αρκετά πυκνό δίκτυο δασικών χωματόδρομων για τους λάτρες της τετρακίνησης.
Φαλακρό και Μενοίκιο- Τα βουνά των λουλουδιών
Το Φαλακρό είναι ένα από τα ομορφότερα και ψηλότερα βουνά της χώρας, γνωστό ιδιαίτερα για το χιονοδρομικό του κέντρο. Πρόκειται για έναν εντυπωσιακό ορεινό όγκο, που καθηλώνει τον επισκέπτη της περιοχής, καθώς ορθώνεται κυρίαρχο στο κέντρο του νομού Δράμας, σε απόσταση 44 χιλιομέτρων από την πόλη της Δράμας.
Στα λιβάδια των κορυφών του Φαλακρού οργιάζει μια ιδιαίτερη πλούσια, ποώδη βλάστηση, με πολλά ενδημικά της Βαλκανικής και σπάνια για τη χώρα μας, ενώ η ασύλληπτη χρωματική ποικιλία των λουλουδιών εντυπωσιάζει τον επισκέπτη.
Το βουνό διασχίζει το ευρωπαϊκό μονοπάτι Ε6, ενώ πρόσφατα συντηρήθηκαν και τοποθετήθηκε σήμανση σε μονοπάτια, που χρησιμοποιούσαν οι ντόπιοι κάτοικοι της περιοχής, δίνοντας την ευκαιρία στους φίλους της ορεινής πεζοπορίας για ενδιαφέρουσες πεζοπορικές διαδρομές προς το φαράγγι των Πύργων ή προς τη βόρεια δασωμένη πλευρά του βουνού.
Οι βόρειες, πυκνά δασωμένες πλαγιές του βουνού, εκτός από την έξαψη της πεζοπορίας, μπορούν να χαρίσουν έντονες συγκινήσεις για τους "εραστές" της τετρακίνησης. Η χωμάτινη διαδρομή του βόρειου τμήματος του βουνού μπορεί να ξεκινήσει από το ορεινό χωριό του Βώλακα και να τελειώσει στη θέση "Τουλουμπάρι" (λίγα χιλιόμετρα μετά τον οικισμό του Λιβαδερού), όπου συναντά το ασφαλτοστρωμένο τμήμα του δρόμου που οδηγεί από την πόλη της Δράμας στο δάσος της Ελατιάς.
Το Μενοίκιο όρος (35 χιλιόμετρα από την πόλη της Δράμας), με ένα συνεχόμενο επίπεδο κορυφών μικρών υψομετρικών διαφορών, βρίσκεται απέναντι από το Φαλακρό οριοθετώντας το δυτικό σύνορο του νομού Δράμας.
Το τμήμα του Μενοικίου που βρίσκεται στα όρια του νομού Δράμας χαρακτηρίζεται από ορεινά λιβάδια με πλούσια βλάστηση, δάση υπεραιωνόβιων δένδρων καστανιάς, ενδιαφέροντα ανθρωπογενή τοπία (στις βόρειες υπόρειες του) και από πλούσια ορνιθοπανίδα.
Η επίσκεψη στο βουνό μπορεί να ακολουθήσει διαφορετικές διαδρομές. Η πλέον δυτική ξεκινά από τον οικισμό του Πανοράματος, από όπου, μέσα από δίκτυο δασοδρόμων προσεγγίζει τα ψευδαλπικά λιβάδια της περιοχής Τρίγκας.
Ευκολότερη για τα οχήματα είναι η διαδρομή που περνά από την Μικρόπολη, ακολουθεί τον μικτό δρόμο(ασφάλτινο-χωμάτινο) διασχίζοντας το αιωνόβιο δάσος καστανιάς, για να φθάσει στο ορεινό καταφύγιο του τοπικού ορειβατικού συλλόγου σε υψόμετρο 850 μ.
Το καταφύγιο, κτισμένο σε ξέφωτο δίπλα στο ξωκλήσι της Παναγίας Καστανιώτισσας, αποτελεί τον καλύτερο ίσως σταθμό της περιήγησης στο Μενοίκιο. Από εδώ μπορούν να ξεκινήσουν διαδρομές για πεζοπόρους, τετρακίνητα και δίτροχα προς το οροπέδιο Καλλίπολης(γνωστό για τα κοπάδια άγριων αλόγων) και τις κορυφές του βουνού.
ΑΠΕ
.jpg)
