«Στο Οικονοµικό Πανεπιστήµιο έχουµε βγει µπροστά και ψάχνουµε ήδη τους καλύτερους για τη στελέχωση µελλοντικής διοίκησής µας και από µη πανεπιστηµιακά µέλη. Γιατί εξάλλου να µη γίνεται δηµόσιος διεθνής διαγωνισµός για πρύτανη; Ετσι θα είναι κάποτε πιθανό να έρθει και κάποιος από το ΜΙΤ!» Με αυτά τα λόγια, ο πρύτανης τουΟικονοµικού Πανεπιστηµίου Γρηγόρης Πραστάκοςµιλώντας σε εκδήλωση του ΕΛΙΑΜΕΠ έδωσετο στίγµα του σχετικά µε τις βασικές προτάσεις του υπουργείου Παιδείας για τις αλλαγές στα πανεπιστήµια. Οµως για πολλούς άλλους πανεπιστηµιακούς και µόνο η ιδέα να συνδιαχειριστούν το πανεπιστήµιο από κοινού µε εξωπανεπιστηµιακούς ή να αποκτήσουν πρύτανη κάποιον που δεν γνωρίζουν από παλιά, προκαλεί ανατριχίλα. Πολλοί λένε ότι αυτό αντίκειται και στο Σύνταγµα, που καθιερώνει το αυτοδιοίκητο των ιδρυµάτων. Στην ίδια εκδήλωση του ΕΛΙΑΜΕΠ, ο συνταγµατολόγος Γιώργος Σωτηρέλης το έθεσε ως εξής: «Φανταστείτε τι θα σήµαινε για την τοπική αυτοδιοίκηση ένας εισαγόµενος δήµαρχος». Και ο πρύτανης του Αριστοτελείου Γιάννης Μυλόπουλος θύµισε ότι για την άναρχη ανάπτυξη της Τριτοβάθµιας Εκπαίδευσης στην Ελλάδα δεν ευθύνονται οι πανεπιστηµιακοί αλλά οι πολιτικοί. Και πρόβλεψε προβλέποντας πως αν θεσµοθετηθούν εξωπανεπιστηµιακές διοικήσεις, θα παραµείνουν πάντα ξένο σώµα στα πανεπιστήµια. Αλλά και για τους φοιτητές ιδίως των αριστερών παρατάξεων, η εξέλιξη αυτή θα οδηγήσει ακόµα πιο κοντά στο πανεπιστήµιο - επιχείρηση. 
Οι προτάσεις είναι τρεις:
– Η ∆ιοικητική ∆υαρχία : ενα Συµβούλιο ∆ιοίκησης θα λειτουργεί πλάι στη Σύγκλητο. Σε αυτό θα συµµετέχουν και προσωπικότητες εκτός πανεπιστηµίου και θα έχει αρµοδιότητες σε ζητήµατα που αφορούν στην επιλογή Πρύτανη, στον προϋπολογισµό, στον στρατηγικό σχεδιασµό, κ.ά.
– Αλλαγή τρόπου επιλογής πρύτανη :
τέλος οι εκλογές µε συµµετοχή των φοιτητών. Η επιλογή θα γίνεται από το Συµβούλιο ∆ιοίκησης ύστερα από διεθνή πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος και τη γνώµη του ακαδηµαϊκού προσωπικού του ιδρύµατος – Χρηµατοδότηση και αξιολόγηση: τα πανεπιστήµια θα αυτοδιαχειρίζονται τα οικονοµικά τους περιλαµβανοµένης της µισθοδοσίας. Μέρος της χρηµατοδότησης θα συνδέεται µε αξιολόγηση, αποδοτικότητα και αριθµό φοιτητών προς πτυχιούχους.
Τι γίνεται όµως στον κόσµο; Πώς λειτουργούν τα ευρωπαϊκά πανεπιστήµια σχετικά µε αυτά τα τρία βασικά ζητήµατα που θα αποτελέσουν και την αιχµή των αλλαγών;
∆ΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙ∆ΟΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗ ΧΡΗΜΑΤΟ∆ΟΤΗΣΗ
Οι περισσότερες χώρες χρησιµοποιούν δείκτες επιδόσεων προκειµένου να καθορίσουν το ύψος χρηµατοδότησης. Οι δείκτες εστιάζονται ιδίως στα ποσοστά επιτυχίας των φοιτητών. Για παράδειγµα, οι δείκτες στην Ιταλία και την Αυστρία δίνουν ιδιαίτερο βάρος στην τήρηση της φυσιολογικής διάρκειας για την ολοκλήρωση των σπουδών. ∆ανία, Αυστρία και Λιχτενστάιν, εξετάζουν τον αριθµό φοιτητών που επιτυγχάνουν στις εξετάσεις. Ο αριθµός ακαδηµαϊκών µονάδων που συγκεντρώνουν οι φοιτητές λαµβάνεται υπόψη στη Σουηδία και τη Νορβηγία. Ιταλία και Κάτω Χώρες λαµβάνουν υπόψη τα ποσοστά αποτυχίας στο τέλος του πρώτου έτους και τον αριθµό φοιτητών που εγκαταλείπουν τις σπουδές τους αντίστοιχα.
Τάση υπέρ του µοντέλου της διπλής διοίκησης
Η πραγµατικότητα είναι ότι υπάρχει πανσπερµίαµοντέλων διοίκησης των πανεπιστηµίων στις ευρωπαϊκές χώρες. Ωστόσο, κυρίως λόγω της προσπάθειας ενοποίησης των συστηµάτων που συµφωνήθηκε την περασµένη δεκαετία στη Μπολόνια, ητάση είναι να επικρατήσει το µοντέλο της διπλής διοίκησης, µε Συµβούλιο που λειτουργεί πλάι στη Σύγκλητο και µε εξωτερικά µέλη στη σύνθεσή του. Αυτό που συµβαίνει ως εξαίρεση είναι να διορίζεται ο πρύτανης. ∆ΥΟ ΤΡΟΠΟΙ. ∆ύο βασικοί τρόποιεπιλογής υπάρχουν: η εκλογή πρύτανη από την ακαδηµαϊκή κοινότητα ή από ένα ευρύ εκλεκτορικό σώµα, και η εκλογή ή διορισµός του από τα Συµβούλια ∆ιοίκησης ή τις Συγκλήτους. Η πρώτη διαδικασία ακολουθείται από την πλειονότητα των κρατών, µε 12 χώρες όπου το σύνολο της πανεπιστηµιακής κοινότητας λαµβάνει άµεσα µέρος στην εκλογή του πρύτανη όπως στην Ελλάδα, ή µέσω ευρέως εκλεκτορικού σώµατος όπως στην Εσθονία και τη Φινλανδία. Σε 7 χώρες, όπως η Γαλλία, η Τσεχία και η Ουγγαρία τα πανεπιστήµια εκλέγουν πρυτάνεις µέσω ενός εκ των οργάνων διοίκησης (π.χ. Συµβουλίου) καισε 5 µέσω και των δύο (Συµβούλιο και Σύγκλητος). Σε 15 χώρες οπρύτανης πρέπει ναπροέρχεται από το ίδιο πανεπιστήµιο και σε 12 και απόάλλο ίδρυµα. Σε λίγες µπορεί να προέλθει και εκτός της πανεπιστηµιακής κοινότητας. Σε αυτές τις περιπτώσεις ο πρύτανης υιοθετεί έναν ρόλο πιο κοντά σε αυτότου διευθύνοντος συµβούλου (CEO) µιας εταιρείας, όπως στη Βρετανία.
ΣΥΜΒΟΥΛΙΑ. Σε 23 χώρες τα πανεπιστήµια έχουν διπλή δοµή διοίκησης (Σύγκλητος - Συµβούλιο)αν και σεορισµένεςτο τελευταίο έχει συµβουλευτικό χαρακτήρα. Το Συµβούλιο είναι υπεύθυνο για περισσότερο µακροπρόθεσµες στρατηγικές αποφάσεις, όπως το καταστατικό, τα στρατηγικά σχέδια, η κατανοµή του προϋπολογισµού. Η Σύγκλητος είναι υπεύθυνη για ακαδηµαϊκά ζητήµατα, όπως τα πτυχία και οι προαγωγές του προσωπικού. Συνολικά 28 χώρες, συντριπτική πλειονότητα, έχουν εξωτερικά µέλη στη διακυβέρνηση των πανεπιστηµίων τους. Σε ορισµένες περιπτώσεις, τα εξωτερική µέλη µπορούν να έχουν την πλειοψηφία στα Συµβούλια ή όλα τα µέλη είναι εξωτερικά, όπως συµβαίνει για παράδειγµα στην Αυστρία, την Τσεχία, την Εσθονία, το Λουξεµβούργο και σε ορισµένα ελβετικά καντόνια. Ωστόσο σε ορισµένες χώρες, η εξουσία λήψης αποφάσεων ανήκει σε όργανα που αποτελούνται µόνο από εσωτερικά µέλη, ενώ τα εξωτερικά µέλη έχουν καθαρά συµβουλευτικό χαρακτήρα. Αυτό συµβαίνει στην Κροατία, την Τσεχία, την Εσθονία και την Ιταλία. Οσον αφορά στη διαδικασία επιλογής των εξωτερικών µελών, εφαρµόζονται δύο βασικά πρότυπα: είτε ελέγχονται από το πανεπιστήµιο όπως στη ∆ανία, τη Φινλανδία, τη Γαλλία και την Πορτογαλία, ή από το υπουργείο Παιδείας, όπως σε Τσεχία, ΕΣθονία, Ι σλανδία,Λουξεµβούργο, Μάλτα, Ολλανδία, Ισπανία, Ελβετία.
ΤΑ ΝΕΑ
