Εξτρα μέτρα 3,9 δισ. ζητεί τώρα η Τρόϊκα

Τον δρόμο για νέα επώδυνα μέτρα ύψους 3,9 δισ. ευρώ για φέτος και το 2011, κυρίως με πρόσθετες περικοπές στις δαπάνες για να καλυφθούν οι τρύπες του τρέχοντος προϋπολογισμού και οι επισφάλειες του επόμενου, δείχνει η τρόικα στην κυβέρνηση και δίνει ραντεβού για τον Νοέμβριο. «Εν μέσω συμπληγάδων» το οικονομικό επιτελείο αναζητά εναγωνίως πρόσθετους πόρους που θα διασφαλίσουν τη μείωση του ελλείμματος και παράλληλα επιχειρεί με έκτακτες παρεμβάσεις και επιτάχυνση των διαρθρωτικών αλλαγών να κάμψει τις αμφισβητήσεις της τρόικας για την πορεία του οικονομικού προγράμματος.

Το σκηνικό που διαμορφώνεται στα δημόσια οικονομικά παραπέμπει στη λήψη μέτρων που θα εστιάζονται στην περαιτέρω περιστολή όλων των δαπανών του Δημοσίου, αλλά σύμφωνα με στελέχη του υπουργείου Οικονομικών διατηρείται η «κόκκινη γραμμή» που έχει να κάνει με νέες περικοπές στους μισθούς και τις συντάξεις.

Γκρίζες ζώνες
Πληροφορίες αναφέρουν ότι οι ελεγκτές στις συζητήσεις που είχαν με το οικονομικό επιτελείο στο πλαίσιο της ενδιάμεσης αξιολόγησης των δημοσιονομικών μεγεθών εξέφρασαν έντονο προβληματισμό για τις καταγραφόμενες αποκλίσεις στον φετινό προϋπολογισμό ζητώντας διορθωτικά μέτρα, ενώ εντόπισαν γκρίζες ζώνες και για το 2011.

Οι ενστάσεις της τρόικας για τους προϋπολογισμούς του 2010 και του 2011 επικεντρώνονται στους ακόλουθους τομείς:

Φορολογικές εισπράξεις. Εκτιμούν με βάση τα μέχρι στιγμής στοιχεία ότι η υστέρηση στο τέλος του χρόνου θα αγγίξει τα 2 δισ. ευρώ και συνεπώς θα χρειασθούν νέα μέτρα ισοδύναμου αποτελέσματος για να κλείσει η τρύπα.

Δαπάνες. Αμφισβητούν το μαξιλάρι των 4 δισ. ευρώ, καθώς δεν υπάρχει καθαρή εικόνα για τις ληξιπρόθεσμες οφειλές του Δημοσίου προς ΔΕΚΟ, νοσοκομεία, ΟΤΑ, ασφαλιστικά ταμεία κ.ά., οι οποίες θα πρέπει να εξοφληθούν εντός του έτους ροκανίζοντας μέρος του πλεονάσματος. Η τρόικα εκτιμά ότι οι κρατικές οφειλές είναι υψηλότερες κατά τουλάχιστον 500 εκ. ευρώ από τις εκτιμήσεις του υπουργείου Οικονομικών και ζήτησε να ολοκληρωθεί η συλλογή των σχετικών στοιχείων μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου.

Τόκοι. Εντοπίζουν ψαλίδα 400 εκ. ευρώ στην καταβολή τόκων για την εξυπηρέτηση του Δημοσίου φέτος.

Καλλικράτης. Θεωρούν μετέωρο τον κυβερνητικό στόχο για εξοικονόμηση πόρων 500 εκ. ευρώ από την εφαρμογή του Καλλικράτη το 2011.

Εσοδα. Προβλέπουν μαύρη τρύπα τουλάχιστον 500 εκ. ευρώ στα έσοδα του Δημοσίου τον επόμενο χρόνο, λόγω της νέας μεγαλύτερης σε σχέση με φέτος καθίζησης της ιδιωτικής κατανάλωσης και της οικονομικής στενότητας των νοικοκυριών, που θα υπονομεύσει τον στόχο για τα επιπλέον έσοδα από την αύξηση της φορολογίας των ακινήτων και κυρίως από τα τέλη για την τακτοποίηση των ημιυπαίθριων και των αυθαιρέτων. Επίσης διατυπώνουν έντονο προβληματισμό για την αποδοτικότητα του φοροελεγκτικού και εισπρακτικού μηχανισμού και το χτύπημα της φοροδιαφυγής.

Ανάπτυξη. Διαπιστώνουν ολιγωρίες, έλλειψη συντονισμού και στρατηγικής στην αναπτυξιακή πολιτική και ζητούν γρήγορες και αποτελεσματικές κινήσεις για την αναζωογόνηση νευραλγικών τομέων της οικονομίας και την τόνωση των επενδύσεων.

Αν δεν αλλάξουν τα δεδομένα, η ύφεση θα είναι βαθύτερη της πρόβλεψης του Μνημονίου (2,6%), πράγμα που θα υπονομεύσει τη δημοσιονομική προσαρμογή. Πέραν των παραπάνω θέτουν θέμα και για τα έσοδα του 1 δισ. ευρώ που σύμφωνα με το μνημόνιο θα προέλθουν από τις μετατάξεις αγαθών και υπηρεσιών στον συντελεστή 23% από 11%.

Σύμφωνα με πληροφορίες οι ελεγκτές ζητούν οι παραπάνω αποκλίσεις να καλυφθούν με επιπλέον περικοπές στις δαπάνες, καθώς εκτιμούν ότι η φοροδοτική ικανότητα της κοινωνίας έχει εξαντληθεί, ενώ και η οικονομική ύφεση ανοίγει τρύπες στα προσδοκώμενα έσοδα.

1,3 δισ. ψηλότερα ο πήχης για τις δαπάνες το 2011

Η τρόικα πιέζει για επιπλέον του Μνημονίου περικοπές ύψους 1,3 δισ. ευρώ, ανεβάζοντας το συνολικό ποσό στα 3 δισ. ευρώ με στόχο να διασφαλισθεί η μείωση του ελλείμματος.

Το οικονομικό επιτελείο κινείται προς αυτήν την κατεύθυνση, αλλά βρίσκεται ενώπιον μεγάλων εμποδίων και δυσχερειών που έχουν να κάνουν αφενός με το ποια κονδύλια μπορούν να περικοπούν και αφετέρου με το ντόμινο των επιπτώσεων που θα έχει στην οικονομία και την κοινωνία το ψαλίδισμά τους.

Στο Γενικό Λογιστήριο ακονίζουν ήδη τα μαχαίρια για όλες τις κατηγορίες δαπανών, με εξαίρεση τις μισθολογικές.

Εχουν έτοιμο και το πλάνο: οι δαπάνες για ασφάλιση, περίθαλψη, κοινωνική προστασία, για οικονομικές ενισχύσεις, επιχορηγήσεις και επιδοτήσεις θα μειωθούν γραμμικά κατά 4%-5% ενώ οι καταναλωτικές κατά 10%. Στην πρέσα μπαίνουν και τα μισθολογικά κονδύλια με όχημα το νέο μισθολόγιο στο Δημόσιο, που θα επιφέρει μείωση ή και κατάργηση επιδομάτων.

Νέο μαχαίρι ύψους τουλάχιστον 500 εκ. ευρώ θα μπει και στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων στο σκέλος των εθνικών πόρων που μετά και τις φετινές περιστολές θα τείνουν προς το μηδέν.

Ειδικότερα με βάση το σχέδιο αυτό στην προκρούστεια κλίνη μπαίνουν μεταξύ άλλων:

Οι επενδύσεις, τα έργα υποδομής και τα κοινωνικά προγράμματα που χρηματοδοτούνται από τους εθνικούς πόρους του ΠΔΕ. Θα περιορισθεί δραστικά η χρηματοδότηση επενδύσεων μέσω των κινήτρων του αναπτυξιακού νόμου, τα προγράμματα για την προστασία και τη βελτίωση του περιβάλλοντος, οι δράσεις για την εκπαίδευση και επανακατάρτιση εργαζομένων, τα έργα στους δήμους, στις νομαρχίες και στον αγροτικό τομέα, ο εκσυγχρονισμός της υποδομής νοσοκομείων και σχολείων κ.ά.

«Υποθηκευμένο» Το στίγμα έδωσε ο υφυπουργός Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας, Π. Ρήγας, ο οποίος χαρακτήρισε τον νέο αναπτυξιακό νόμο «υποθηκευμένο», αφού, όπως είπε, «οι οφειλές από τον προηγούμενο νόμο ανέρχονται σε 6 δισ. ευρώ και προσπαθούμε να δούμε με τι πόρους θα υποστηρίξουμε τον νέο νόμο».

Οι δαπάνες για ασφάλιση, η περίθαλψη και η κοινωνική προστασία (περιορισμός της συμμετοχής του κράτους στην ιατροφαρμακευτική και νοσοκομειακή περίθαλψη με αύξηση του κόστους για τους ασφαλισμένους, ψαλίδισμα των επιδομάτων πρόνοιας και ανεργίας κ.ά.).

Τα κονδύλια για σχολεία, εκπαιδευτικά ιδρύματα, ερευνητικά κέντρα, τοπική αυτοδιοίκηση, ιδρύματα, οργανισμούς κοινωνικής πολιτικής και συγκοινωνιακούς φορείς.

Οι θέσεις εργασίας και οι αμοιβές των εργαζομένων στις ΔΕΚΟ.

Οι προσλήψεις νοσηλευτικού και εκπαιδευτικού προσωπικού.

Οι οικονομικές ενισχύσεις στους αγρότες.

ΠΑΡΑ ΤΙΣ ΕΠΙΣΦΑΛΕΙΕΣ
Τα αναχώματα της κυβέρνησης

Απέναντι στις πιέσεις και τις ενστάσεις της τρόικας για έξτρα μέτρα προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι του Μνημονίου, το οικονομικό επιτελείο προβάλλει τα εξής αντεπιχειρήματα:

Η ρύθμιση για την περαίωση των εκκρεμών φορολογικών υποθέσεων με τα ισχυρά οικονομικά κίνητρα θα βρει μεγάλη ανταπόκριση από τους φορολογούμενους και θα αποφέρει 500-600 εκ. ευρώ εντός του έτους και πάνω από 1 δισ. ευρώ το 2011.

Η τρόικα αμφισβητεί τις προβλέψεις και θεωρεί το μέτρο προσωρινού χαρακτήρα που μπορεί να «μπαλώσει μέρος της τρύπας», αλλά δεν μπορεί να περιληφθεί στο πακέτο δημοσιονομικής προσαρμογής, αφού σύμφωνα με το Μνημόνιο η μείωση του ελλείμματος θα πρέπει να επιτευχθεί με μέτρα μόνιμου χαρακτήρα.

Η «ωρίμανση» των φορολογικών μέτρων σε συνδυασμό με την περαίωση θα περιορίσει την υστέρηση στα έσοδα στο 1,5 δισ. ευρώ για φέτος, τρύπα που θα καλυφθεί είτε με τη συγκράτηση των δαπανών στα σημερινά επίπεδα είτε με την περαιτέρω περιστολή κατά 500 εκ. με 1 δισ. ευρώ του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων και κατά 500 εκ. ευρώ των λειτουργικών και καταναλωτικών δαπανών. Επισημαίνεται ότι από τα 10,3 δισ. που προβλέπονταν αρχικά για το ΠΔΕ το 2010 έχει ήδη περικοπεί 1,1 δισ. και με τη νέα περικοπή το ποσό θα φθάσει τα 2 δισ. ευρώ

Η ρύθμιση για τις ληξιπρόθεσμες οφειλές θα αποφέρει υψηλά έσοδα το 2011 και θα δώσει μεγάλη ανάσα στον προϋπολογισμό αποτρέποντας την επιβολή έκτακτων μέτρων στους φόρους και στις δαπάνες.

Με το προσχέδιο του προϋπολογισμού του 2011 θα ανακοινωθούν τα μέτρα για την αναπλήρωση του ποσού του 1 δισ. ευρώ από την ακύρωση των μαζικών μετατάξεων αγαθών και υπηρεσιών σε υψηλότερο συντελεστή ΦΠΑ.

Τα σενάρια που υπάρχουν στο τραπέζι προβλέπουν αύξηση του συντελεστή 11% ΦΠΑ στο 13%, με εξαίρεση τα είδη διατροφής και τους λογαριασμούς των ΔΕΚΟ, και μικρής κλίμακας μετατάξεις στο 23%.

Η εξομοίωση του ειδικού φόρου κατανάλωσης μεταξύ του πετρελαίου θέρμανσης και κίνησης που θα εφαρμοστεί το 2011 θα τονώσει σημαντικά τα έσοδα.

Πάντως τα στελέχη του υπουργείου Οικονομικών αναγνωρίζουν ότι υπάρχουν επισφαλείς προβλέψεις για τα έσοδα τον επόμενο χρόνο λόγω αστάθμητων παραγόντων (μεταβολή ΑΕΠ, κατανάλωση, ανταπόκριση πολιτών στις ρυθμίσεις για τους ημιυπαίθριους και τα αυθαίρετα κ.ά.), αλλά επισημαίνουν ότι το καυτό θέμα είναι οι δαπάνες.

Στο σκέλος των εσόδων ο προϋπολογισμός θα προβλέπει αύξηση κατά 6%-7%, πράγμα που σημαίνει ότι από τις αυξήσεις στους φόρους και στα τέλη το Δημόσιο θα εισπράξει επιπλέον περίπου 4 δισ. ευρώ. Τα στελέχη του υπουργείου Οικονομικών διαβεβαιώνουν ότι στο προσχέδιο του προϋπολογισμού που θα κατατεθεί στη Βουλή στις 4 Οκτωβρίου δεν θα υπάρχουν φορολογικές εκπλήξεις απλώς θα ενσωματώνονται τα μέτρα που προβλέπει το μνημόνιο με εξαίρεση τις μετατάξεις στον ΦΠΑ που θα αντικατασταθεί από άλλο μέτρο ισοδύναμου αποτελέσματος.

Επισημαίνεται ότι στα νέα φορολογικά μέτρα που προβλέπει το Μνημόνιο περιλαμβάνονται η αύξηση των αντικειμενικών τιμών των ακινήτων, η φορολόγηση των αυθαίρετων κτισμάτων, η αύξηση των τελών κυκλοφορίας μέσω της καθιέρωσης «πράσινων» τελών. Παράλληλα, προβλέπεται να εισπραχθούν επιπλέον 500 εκ. ευρώ από την καθιέρωση των νέων τεκμηρίων διαβίωσης και του λογιστικού προσδιορισμού του εισοδήματος και άλλα 600 εκ. ευρώ από την έκτακτη εισφορά στις κερδοφόρες επιχειρήσεις.

ΚΩΣΤΑΣ ΑΝΤΩΝΑΚΟΣ

ΕΘΝΟΣ