ΟΙ ΦΛΑΜΑΝΔΟΙ, ΟΙ ΒΑΛΟΝΟΙ ΚΑΙ ΤΟ ΒΕΛΓΙΟ ΠΟΥ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ...
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΚΙΤΤΥ ΞΕΝΑΚΗ
Στην έδρα της βελγικής ραδιοτηλεόρασης στις Βρυξέλλες, ένας τοίχος χωρίζει τους γαλλόφωνους από τους φλαμανδούς δημοσιογράφους. Στην πόρτα του γαλλόφωνου τμήματος του κτιρίου, διαβάζει κανείς: «Εδώ μιλάμε γαλλικά». Στην άλλη πόρτα, αυτή των Φλαμανδών, διαβάζει: «Εδώ δεν μιλάμε, δουλεύουμε». Εκατόν ογδόντα χρόνια μετά την ίδρυσή του, το (συνταγματικό) βασίλειο του Βελγίου διανύει σήμερα τη μεγαλύτερη κρίση του. Στις πρόσφατες εκλογές, το αυτονομιστικό κόμμα Νέα Φλαμανδική Συμμαχία πέτυχε ιστορική νίκη. Ο επικεφαλής του, ο Μπαρτ Ντε Βέβερ, που ζητούσε προεκλογικά διάσπαση του Βελγίου εις τα εξ ων συνετέθη, δηλώνει τώρα πως το μέλλον της χώρας εξαρτάται από την προθυμία των 3,32 εκατ. γαλλόφωνων κατοίκων της να αποδεχθούν περισσότερη αυτονομία για τους 6,23 εκατ. φλαμανδούς συμπατριώτες τους. Στις προηγούμενες εκλογές, οι διαπραγματεύσεις για τον σχηματισμό τής (απαραίτητα τετρακομματικής) κυβέρνησης είχαν διαρκέσει έξι μήνες. Τώρα, κανείς δεν ξέρει αν και πού θα καταλήξουν. Εν μέσω τόσης αβεβαιότητας, ανέκδοτα όπως αυτό στον πρόλογο, από τα πολλά που κυκλοφορούν οι Βέλγοι για τον εαυτό τους (ακόμα περισσότερα κυκλοφορούν γι΄ αυτούς οι Γάλλοι, αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία...) εξηγούν συχνά περισσότερα και από την πληρέστερη ανάλυση.
Εξηγήσεις. Αυτό ζητούσε και ο απεσταλμένος της «Liberation» Ζοζέ-Αλέν Φραλόν, ξεκινώντας να κάνει ένα οδοιπορικό στη Φλάνδρα. Γνώριζε τα βασικά: πως η περιοχή έχει τη μισή ανεργία από εκείνη της Βαλονίας και 25% υψηλότερο κατά κεφαλήν εισόδημα.
Οπως και στην Ιταλία, έτσι κι εδώ, ο πλούσιος Βορράς γκρινιάζει ότι συντηρεί τον φτωχό, ανίκανο Νότο· η διαφορά είναι πως εδώ, Βορράς και Νότος μιλούν διαφορετική γλώσσα, έχουν άλλη κουλτούρα, διάγουν ξεχωριστές ζωές. Στο Εκεμ, φλαμανδόφωνο χωριό, ο 57χρονος Λουκ Ντεβολντέρε θύμισε στον Φραλόν τον ορισμό περί έθνους του Νίτσε: άνθρωποι που μιλούν την ίδια γλώσσα και διαβάζουν τις ίδιες εφημερίδες. «Το Βέλγιο δεν είναι έθνος», αποφάνθηκε. Στην κοσμοπολίτικη Αμβέρσα, πάλι, μια παρέα καλλιτεχνών του θύμισαν το σουρεαλιστικό ευφυολόγημα του Βέλγου τραγουδιστή Αρνό: «Δεν υπάρχει το Βέλγιο; Το ξέρω: εκεί ζω».
Εκκαθάριση. Το 1968, μόλις πέντε χρόνια μετά την οριστική διαμόρφωση των γλωσσικών συνόρων του Βελγίου, χιλιάδες φλαμανδοί φοιτητές του πανεπιστημίου της Λουβέν διαδήλωναν φωνάζοντας «Walen Βuiten!» (Εξω οι Βαλόνοι!). Καθημερινά, ομάδες κρούσης διοργάνωναν επιδρομές, ρωτώντας τους φοιτητές: «Ηebt jij dorst?» («Διψάς;») Οσοι δεν καταλάβαιναν, ή απαντούσαν στη γλώσσα του εχθρού, ρίχνονταν πάραυτα στον ποταμό Ντίλε. Τελικά, οι Φλαμανδοί νίκησαν. Οι γαλλόφωνοι μάζεψαν τα μπαγκάζια τους για να πάνε να ιδρύσουν, «ανάμεσα στις αγελάδες και τα παντζάρια» όπως ειρωνεύονταν οι Φλαμανδοί, ένα νέο πανεπιστήμιο στη Βαλονία.
Τέσσερις δεκαετίες αργότερα, στο ίδιο πανεπιστήμιο, επικρατεί ηρεμία. «Δεν βρισκόμαστε δα και στο Κόσοβο», λέει χαμογελώντας ο Σταν, φοιτητής Νομικής. Από τους τόσους Φλαμανδούς με τους οποίους μίλησε, ομολογεί ο Φραλόν, λίγοι τάχθηκαν ανοιχτά υπέρ της διάσπασης του Βελγίου. Ο Εντι, για παράδειγμα, οδηγός νοσοκομειακού στην Αμβέρσα, δεδηλωμένος ψηφοφόρος της Νέας Φλαμανδικής Συμμαχίας:
«Ξέρεις», του είπε έτοιμος να του αποκαλύψει το σκάνδαλο των σκανδάλων, «ότι στο Βέλγιο, το 90% των ραντάρ βρίσκονται στη Φλάνδρα και, εντούτοις, οι δύο περιοχές μοιράζονται τα έσοδα από τα πρόστιμα στους οδηγούς; ». Σαν το Λιχτενστάιν. Οι περισσότεροι Φλαμανδοί που βρέθηκαν στο διάβα του Γάλλου απεσταλμένου, πάντως, έκριναν «γελοία» την ιδέα «ενός μικρού φλαμανδικού κράτους, σαν το Λιχτενστάιν ή το Μονακό».
«Θα με ενοχλούσε πολύ», του είπε η 27χρονη Ανέλιες Κουμς. «Οταν με ρωτούν από πού είμαι, απαντώ πάντα Βελγίδα». Η Ανέλιες ζει στις Βρυξέλλες, τη μοναδική δίγλωσση περιοχή του Βελγίου, την πρωτεύουσα της χώρας, όπως και της Φλάνδρας. Ανήκει όμως στη μειοψηφία (μόλις ένα 15% των κατοίκων των Βρυξελλών είναι πια Φλαμανδοί, από 70% όταν ιδρύθηκε το Βέλγιο) και ομολογεί πως έχει ελάχιστους γαλλόφωνους φίλους: «Ξέρετε οι γαλλόφωνοι αρνούνται να μάθουν έστω και μια λέξη στα φλαμανδικά, κι αν τους μιλήσεις εσύ στα γαλλικά και κάνεις ένα λάθος, είναι πρώτοι στην ειρωνεία».
Μια συνομοσπονδία στη θέση της ομοσπονδίας, αυτό ζητούν οι περισσότεροι Φλαμανδοί. Ενας κομψός τρόπος να χωριστούν από τους Βαλόνους χωρίς διαζύγιο, αφαιρώντας σταδιακά από το κεντρικό κράτος και τα τελευταία προνόμια που του απομένουν.
ΤΑ ΝΕΑ
