Του Peter Baker
The New York Times
Όταν ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, ανέλαβε τα καθήκοντά του, το 2009, ενημέρωσε τους συμβούλους του ότι είχε δύο στόχους στην εξωτερική πολιτική: πρώτον, να αντιμετωπίσει τα ανοιχτά ζητήματα που κληρονόμησε από τον προκάτοχό του – δηλαδή το Ιράκ, το Αφγανιστάν και τη δυσμενή εικόνα της Αμερικής στον κόσμο. Δεύτερον, ήθελε να διαμορφώσει τη δική του ατζέντα για το μέλλον.
Τους πρώτους 15 μήνες της θητείας του ασχολήθηκε κυρίως με τον πρώτο στόχο. Πλέον, αρχίζει να στρέφεται και προς τον δεύτερο, αφήνοντας το δικό του χαρακτηριστικό σημάδι στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ. Η Σύνοδος Κορυφής για την πυρηνική ασφάλεια που διεξήχθη προσφάτως στην Ουάσιγκτον με τη συμμετοχή εκπροσώπων από 47 χώρες, κατέδειξε ότι ο κ. Ομπάμα δεν είναι απλώς ένας αντι-Μπους, αλλά παίρνει και τις δικές του πρωτοβουλίες στη διεθνή σκηνή.
«Μόλις τώρα αρχίζει να ξεδιπλώνει την ατζέντα με την οποία εξελέγη», μας λέει η Νάνσι Σόντενμπεργκ, πρώην διπλωμάτης και νυν πρόεδρος ερευνητικού κέντρου για τη διεθνή συνεργασία. «Η κληρονομιά που προτίθεται να αφήσει στο εσωτερικό μέτωπο είναι η μεταρρύθμιση του συστήματος υγείας. Η κληρονομιά του στο εξωτερικό θα είναι ο αγώνας του κατά της διάδοσης όπλων μαζικής καταστροφής».
Διεθνείς πρωτοβουλίες
Με τη Σύνοδο Κορυφής ολοκληρώθηκε για τον Ομπάμα ένας κύκλος από αποφασιστικές πρωτοβουλίες στη διεθνή σκηνή που διέλυσαν τη φημολογία ότι πρόκειται περί αδύναμου ηγέτη. Πρώτα απ’ όλα, αρνήθηκε να ενδώσει στα ρωσικά αιτήματα για περιορισμούς στην αντιπυραυλική ασπίδα και κατέληξε σε διμερή συμφωνία με τη Μόσχα για τον αμοιβαίο περιορισμό των στρατηγικών πυρηνικών όπλων. Αν και η συμφωνία δεν είναι ιδιαίτερα φιλόδοξη ως προς τους στόχους της, τουλάχιστον προλειαίνει το έδαφος για στενότερη συνεργασία μεταξύ των δύο πυρηνικών υπερδυνάμεων στο μέλλον. Επίσης, ο κ. Ομπάμα συγκρούστηκε δημοσίως και σε πολύ έντονο ύφος με τους ηγέτες του Ισραήλ και του Αφγανιστάν. Τώρα, βρίσκεται αντιμέτωπος με την πρόκληση της επιβολής νέων κυρώσεων στο Ιράν.
Σε ό, τι αφορά τη σύγκρουση με τον Αφγανό πρόεδρο Χαμίντ Καρζάι, ο κ. Ομπάμα φαίνεται να κάνει ένα βήμα πίσω τις τελευταίες ημέρες. Ωστόσο, δεν συμβαίνει το ίδιο και στην περίπτωση του Ισραήλ, καθώς όπως φαίνεται, έχει αποφασίσει να εντείνει τις προσπάθειές του για λύση του Μεσανατολικού. Υιοθετώντας τα επιχειρήματα του διοικητή των αμερικανικών δυνάμεων Ασίας, στρατηγού Πετρέους, ο κ. Ομπάμα σημείωσε ότι η αραβο-ισραηλινή σύγκρουση αποτελεί απειλή για τα αμερικανικά στρατεύματα στην ευρύτερη περιοχή. «Αποτελεί ζωτικό εθνικό μας συμφέρον να επιλύουμε διεθνείς συγκρούσεις, αφού, είτε μας αρέσει είτε όχι, είμαστε μια στρατιωτική υπερδύναμη. Αυτό σημαίνει ότι είτε με τον ένα είτε με τον άλλο τρόπο, μπλεκόμαστε και εμείς στις συγκρούσεις, κάτι που μας στοιχίζει και σε ανθρώπινες ζωές και σε χρήματα», δήλωσε χαρακτηριστικά ο κ. Ομπάμα.
Τα όρια της γοητείας
Για τους περισσότερους Αμερικανούς προέδρους, χρειάζεται χρόνος για να εξοικειωθούν με την εξωτερική πολιτική. Όπως οι προκάτοχοί του, έτσι και ο κ. Ομπάμα μαθαίνει σιγά σιγά να ελίσσεται στο διεθνές περιβάλλον. Στην πορεία, όμως, πήρε ένα καλό μάθημα για τα όρια της γοητείας που ασκεί και της δυνατότητας του να επηρεάζει ξένες δυνάμεις με την πειθώ του. Για παράδειγμα, έχει ήδη αναγνωρίσει ότι υποτίμησε το πόσο δύσκολο ήταν να ξαναξεκινήσει ο διάλογος στο Μεσανατολικό. Επίσης, στο θέμα του Ιράν, βρήκε τόση ανταπόκριση στα ανοίγματά του προς την Τεχεράνη, όση θα είχε βρει και ο Τζορτζ Μπους.
Αν μπορούμε να βγάλουμε ένα συμπέρασμα από όλα αυτά, είναι ότι το δόγμα του κ. Ομπάμα στην εξωτερική πολιτική είναι πολύ πιο ρεαλιστικό από εκείνο του προκατόχου του. Επικεντρώνει την προσοχή του στις σχέσεις των ΗΠΑ με τις άλλες μεγάλες δυνάμεις του πλανήτη, βάζοντας σε δεύτερη μοίρα θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και δημοκρατίας. Αν και οι ξένοι τον αντιμετωπίζουν με πολύ καλύτερη διάθεση απ’ ό, τι τον κ. Μπους, ο κ. Ομπάμα δεν έχει αναπτύξει φιλίες με κανέναν άλλον ηγέτη.
«Όλοι διαχωρίζουν τους προέδρους σε ρεαλιστές και ιδεαλιστές», μας λέει ο προσωπάρχης του κ. Ομπάμα, Ραμ Εμάνιουελ και συμπληρώνει: «Αν πρέπει να πάρω θέση κάπου, θα έλεγα ότι ο Ομπάμα είναι ρεαλιστής, όπως ο πατήρ Τζορτζ Μπους». Με την εκτίμηση αυτή συμφωνεί και ένας πρώην σύμβουλος του κ. Μπους του νεότερου: «Για κάποιον που προέρχεται από την αριστερή πτέρυγα των Δημοκρατικών, είναι εντυπωσιακό ότι ασχολείται μόνο με τις μεγάλες δυνάμεις. Ο Ομπάμα είναι περίπου “κισινγκερικός”. Ελάχιστα ασχολείται με τα ανθρώπινα δικαιώματα και την προώθηση της δημοκρατίας στον κόσμο».
.jpg)
