Ισλανδία: Η ζωή μετά τη χρεοκοπία

Σε εφιάλτη έχει μετατραπεί η καθημερινότητα για την πλειονότητα των Ισλανδών, καθώς ορισμένοι αδυνατούν να εξοφλήσουν τα δάνειά τους που έχουν αυξηθεί έως και 90%. Ουκ ολίγοι δεν έχουν λάβει ακόμα το επίδομα ανεργίας. Οικογένειες αποχωρίζονται για να βρουν εργασία σε άλλες χώρες, ενώ οι πολίτες διαδηλώνουν περί παραιτήσεως της κυβέρνησης.   Της Μαρίας Σαραντοπούλου Το μέλλον κρίνεται αμφίβολο για τη χώρα, με τα σενάρια πρόωρων εκλογών και ένταξης στην Ε.Ε. να κορυφώνονται, ενώ οι πολίτες βαδίζουν…σε «κινούμενη άμμο». Η θλίψη είναι ζωγραφισμένη στα πρόσωπα των κατοίκων που θέλουν να ξεφύγουν από το αδιέξοδο. Ισλανδοί, απλοί πολίτες μίλησαν στο kathimerini.gr για την κρίση και τις νέες επιβληθείσες συνθήκες διαβίωσης. Ο Άρνι Χάνεσον είναι ένας πατέρας δύο παιδιών που έχασε τη θέση εργασίας του πριν από δύο μήνες. Κάθε μέρα το φορτίο των δανείων γίνεται όλο και πιο δυσβάσταχτο. Ο ίδιος καλείται να ζήσει την οικογένειά του με τα πενιχρά επιδόματα ανεργίας -τα οποία δεν έχει λάβει ακόμα- και τα εισοδήματα της συζύγου του. Ο ίδιος δηλώνει: «Εδώ και έξι εβδομάδες δεν έχω χρήματα», ενώ εξοργισμένος ζητά «την παραίτηση της κυβέρνησης». Δείτε ολόκληρη τη δήλωση Η Σνίντις Φλόσαντοτιρ, είναι μία 25χρονη μητέρα τριών ανήλικων παιδιών, σύζυγος, φοιτήτρια στο Πανεπιστήμιο της Ισλανδίας και εργαζόμενη. Ο σύζυγός της απολύθηκε. Οι συνθήκες τον ωθούν να εγκαταλείψει την Ισλανδία και να αναζητήσει θέση εργασίας στη Νορβηγία ή τη Δανία. Σήμερα, προσπαθεί μόνη της να αναθρέψει μία ολόκληρη οικογένεια έχοντας 2,5 φορές περισσότερες οφειλές από ό,τι πριν. Δείτε ολόκληρη τη δήλωση Ένα ακόμα θύμα της κρίσης, η Αουντούρ Γιόνσντοτιρ είναι μία νέα συγγραφέας που έπαψε να εργάζεται, όταν η εφημερίδα 24stundi χρεοκόπησε. Η συναλλαγματική ισοτιμία της κορόνας είναι τόσο χαμηλή, που δε μπορεί να επιστρέψει με το σύζυγό της στη Βαρκελώνη. Η ίδια θεωρεί υπόλογους τους κεφαλαιούχους και την κυβέρνηση, ενώ χαρακτηρίζει την κατάσταση ως «έναν εφιάλτη που εύχεσαι να ξυπνήσεις». Δείτε ολόκληρη τη δήλωση Μεταναστευτικό κύμα Περίπου 1.200 χρόνια μετά τη φυγή του Ινγκόλφ Άρναρσον από τη Νορβηγία και την εγκατάστασή του στην Ισλανδία, όπου και πρωτοκατοίκησε το Ρέικιαβικ, το ατλαντικό νησί των 320.000 κατοίκων βρίσκεται αντιμέτωπο και με τη μεγαλύτερη έξοδο του αιώνα. Το ισχυρότερο μεταναστευτικό κύμα του νησιού έγινε στις αρχές του 1900, όταν 15.000 άνθρωποι από τους συνολικά 70.000 έφυγαν για τη Βόρεια Αμερική και από άλλες χώρες όπως η Νορβηγία, η Σουηδία και η Ιρλανδία. Σήμερα, σχεδόν το 50% των Ισλανδών 18 έως 24 ετών σκέφτονται να αποχωρήσουν από τη χώρα, σύμφωνα με δημοσιευμένη σφυγμομέτρηση στην εφημερίδα «Morgunbladid» του Ρέικιαβικ. «Δεκάδες χιλιάδες θα αποχωρήσουν», έκρινε ο Λαρς Κρίστενεσεν, αναλυτής της τράπεζας Danske A/S στη γειτονική Δανία, που αποτελεί και το μεγαλύτερο δανειστή της Ισλανδίας. «Πολλοί άνθρωποι είναι καταχωρημένοι ως άνεργοι», υπογράμμισε ο Βαλντιμάρ Όλαφσον από την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Απασχόλησης του Ρέικιαβικ, προσθέτοντας ότι «διανύουμε μία ταραχώδη περίοδο με τους Ισλανδούς να αναζητούν θέσεις εργασίας, κυρίως στη Νορβηγία». Επίσης, ο Σιγκρούν Τορμάρ, που διευθύνει συμβουλευτική εταιρεία για τη μετακίνηση των Ισλανδών ανατολικά, δήλωσε ότι «η χώρα βρίσκεται σε κώμμα, ενώ άμεσα θα αυξηθεί σημαντικά ο αριθμός των Ισλανδών που αναζητούν εργασία στη Δανία». Νομισματικό πρόβλημα και εκτόξευση του πληθωρισμού Στις συνέπειες της κρίσης εμπεριέχονται η κατάρρευση των ισλανδικών τραπεζών και του νομίσματος. Παρόλο που οι τράπεζες βρίσκονται σε περίοδο ανοικοδόμησης, το ισλανδικό νόμισμα (κορόνα) φαίνεται πως αποτελεί τροχοπέδη για το εμπόριο. Η κεντρική τράπεζα οργανώνει δημοπρασίες νομισμάτων, ώστε οι εισαγωγείς ειδών πρώτης ανάγκης -όπως είναι τα τρόφιμα και τα φάρμακα- να μπορούν να αποκτήσουν ευρώ. Η τελευταία επίσημη ισοτιμία της κορόνας έναντι του ευρώ είναι 270 κορόνες προς 1 ευρώ, ενώ στις αρχές του 2008 η αναλογία ήταν 91 κορόνες ανά ευρώ, σημειώνοντας μεγάλη διαφορά. Είτε το νόμισμα σταθεροποιηθεί γρήγορα είτε όχι, ένας δυσοίωνος χειμώνας ξεπροβάλλει για την Ισλανδία. Ο ετήσιος καταναλωτικός πληθωρισμός υπερβαίνει το 17% και βρίσκεται στο υψηλότερο επίπεδο από το 1990. Η ανεργία αναμένεται να εκτιναχθεί στο 7% μέχρι το τέλος του Ιανουαρίου από το 1,9 τον Οκτώβριο, που ήδη αποτελούσε το υψηλότερο ποσοστό των τελευταίων τριών ετών, σύμφωνα με τη Διεύθυνση Εργασίας της χώρας. Παράλληλα, συρρίκνωση κατά 10% προβλέπεται να υφίσταται η οικονομία του νησιού το 2009. Το ΔΝΤ πίεσε την Ισλανδία να αυξήσει τα επιτόκια κατά έξι ποσοστιαίες μονάδες τον περασμένο μήνα φτάνοντας το ποσοστό- ρεκόρ του 18%, για να σταθεροποιηθεί το νόμισμα. Η κίνηση αυτή γεννά ανησυχίες σε πολλούς υπερχρεωμένους κατόχους σπιτιών. Όπως ήταν φυσικό, η εμπιστοσύνη των καταναλωτών βρίσκεται στο ναδίρ. Σύμφωνα με σφυγμομέτρηση ισλανδικής εφημερίδας, η εμπιστοσύνη έχει σημειώσει πτώση κατά 61% τον Οκτώβριο συγκριτικά με τον Σεπτέμβριο. Πρόωρες εκλογές Η χρεοκοπία έχει προκαλέσει τις έντονες αντιδράσεις των πολιτών. Διαμαρτυρόμενοι προέβησαν σε βίαιες συμπεριφορές την προηγούμενη εβδομάδα, όταν διαδηλωτές συγκρούστηκαν με τις αστυνομικές αρχές μπροστά από το αστυνομικό τμήμα του Ρέικιαβικ. Όσον αφορά στην πολιτική σκηνή της χώρας, τρία κόμματα της αντιπολίτευσης κατέθεσαν επίσημη πρόταση μομφής προς ψήφιση, την οποία όμως καταψήφισε η κυβέρνηση. Πάντως, οι φήμες περί πρόωρων εκλογών πληθύνονται. "Θεωρώ ότι είναι πιθανόν να οδηγηθούμε σε εκλογές», υπογράμμισε ο Γκίλφι Μαγκνουσόν, αναπληρωτής καθηγητής Οικονομικών στο πανεπιστήμιο της Ισλανδίας. Συνάμα, πρόσθεσε ότι «το φλέγον ζήτημα που θα μας απασχολήσει τους ερχόμενους μήνες είναι η ένταξή μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, το οποίο αποτελεί ένα πολύ ευαίσθητο θέμα για όλους. Επομένως, μπορεί να κληθούμε να ψηφίσουμε και εξαιτίας μία διαφωνίας πάνω σε αυτό». Σημειώνεται ότι η Ισλανδία κυβερνάται από μία συνεργασία ανάμεσα στο δεξιό κόμμα Ανεξαρτησίας και το Σοσιαλδημοκρατικό κόμμα Συμμαχίας υπό την πρωθυπουργία του Γκέιρ Χάαρντε, ο οποίος είναι επικεφαλής του Ανεξάρτητου κόμματος. Του Σοσιαλδημοκρατικού κόμματος ηγείται η υπουργός Εξωτερικών, Ίνγκιμπγιοργκ Σολρούν Γκισλαντότιρ. Τα δύο προαναφερθέντα κόμματα κατέχουν 43 από τις συνολικά 63 θέσεις στο Αλθίνγκι (εθνικό κοινοβούλιο). Ως εκ τούτου, το σενάριο πρόωρων εκλογών συνεπάγεται ρήγμα ανάμεσα στους Ανεξάρτητους και τους Σοσιαλδημοκράτες. Πάντως, η κ. Γκισλαντότιρ δήλωσε ότι «δεν τίθεται ερώτημα για τη διεξαγωγή εκλογών, καθώς η χώρα βρίσκεται σε προσπάθεια οικονομικής διάσωσης». Αυτό, όμως, δεν αποκλείει το ενδεχόμενο πρόωρων εκλογών το επόμενο έτος, όταν γνωστοποιηθούν ορισμένα άμεσα οικονομικά μέτρα. Το γεγονός ότι η κυβέρνηση αποτελείται από συνεργασία των Ανεξάρτητων με τους Σοσιαλδημοκράτες, δε σημαίνει ότι οι τελευταίοι θα διστάσουν να αποσυρθούν από την κυβέρνηση συμμαχίας, καθώς οι δύο πολιτικοί ηγέτες έχουν υπάρξει αντίπαλοι στις τελευταίες εκλογές του 2007, όταν ο κ. Χάαρντε αναδείχθηκε νικητής με μικρό προβάδισμα έναντι της κας Γκισλαντότιρ. Το δέλεαρ της Ευρωπαϊκής Ένωσης Σχετικά με την ένταξη της Ισλανδίας στην Ε.Ε., το Σοσιαλδημοκρατικό κόμμα φαίνεται διαλλακτικότερο, θέση την οποία το κόμμα του κ. Χάαρντε έχει αποποιηθεί. Από την πλευρά τους, ορισμένοι Ισλανδοί επαινούν τους Ανεξάρτητους για τη στάση τους αυτή, καθώς εκφράζουν ανησυχίες για την ευρωπαϊκή νομοθεσία που θα «χτυπήσει» την ιδιαιτέρως αναπτυγμένη αλιεία τους. Αντίθετα, οι απόψεις της πλειονότητας των πολιτών που αντικατοπτρίζονται στις δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι επιθυμούν η χώρα τους να γίνει μέλος της Ε.Ε. Γι' αυτό ο κ. Χάαρντε αναγκάστηκε να υποχωρήσει από την αρχική του θέση, ανακοινώνοντας ότι η πιθανότητα εισχώρησης στην ευρωζώνη εξετάζεται από ένα σώμα ενόρκων. Η διαδικασία της ένταξης μπορεί να είναι είτε χρονοβόρα είτε συνοπτική. Υπενθυμίζεται ότι η Φινλανδία υπέβαλε σχετική αίτηση την άνοιξη του 1992 και έγινε μέλος της Ε.Ε. τον Ιανουάριο του 1995. Αντίθετα, η Τουρκία αν και ξεκίνησε τη διαδικασία τη δεκαετία του 1960, δεν είναι ακόμα κράτος- μέλος της Ένωσης. Πάντως, οι Βρυξέλλες θεωρούν ότι η ένταξη της Ισλανδίας θα πραγματοποιηθεί ταχέως -εφόσον το θελήσει η χώρα-, διότι έχει υιοθετήσει ήδη πολλούς νόμους της Ε.Ε. Ποια θα είναι η πορεία της χώρας; Το ερώτημα που απασχολεί την Ισλανδία είναι, αν η οικονομία της μετά την απότομη πτώση, θα έχει χαμηλές αλλά σταθερές πτήσεις ή «θα απογειωθεί» και πάλι στα ύψη. Ο Πίτερ Σάντγκρεν, επικεφαλής του τμήματος χρηματαγοράς στην ευρωπαϊκή τράπεζα SEB επισήμανε ότι «η Ισλανδία διαφέρει από άλλες χώρες που υπέφεραν από οικονομική κατάρρευση, όπως η Αργεντινή». Σύμφωνα με τον ίδιο το καλό μορφωτικό επίπεδο του εργατικού δυναμικού και η αξιόπιστη νομική δομή αποτελούν θεμελιώδη αγαθά. «Είναι μία αρκετά δυναμική χώρα», υπογράμμισε και πρόσθεσε ότι «η ανάκαμψη της οικονομίας της θα διαρκέσει μόνο λίγα χρόνια και όχι πέντε με δέκα χρόνια, όπως μερικοί θέλουν να ισχυρίζονται». Ωστόσο, δε λείπουν οι σκεπτικιστές. Ο διεθνής οίκος αξιολόγησης Standard & Poor's, ο οποίος «καθαίρεσε» την Ισλανδία από την κυρίαρχη θέση που κατείχε στην κατάταξη πιστοληπτικής ικανότητας παγκοσμίως, βλέπει βραχυπρόθεσμους κινδύνους που θα επιφέρουν αρνητικές συνέπειες μακροπρόθεσμα. Ο οίκος αξιολόγησης ανέφερε ότι η «τονωτική ένεση» των πέντε δισ. δολαρίων ίσως να μην κατορθώσει να σταθεροποιήσει την ισλανδική νομισματική αγορά, εφόσον υπάρχουν απροσδιοριστίες σχετικά με τη χρονική στιγμή της αρωγής. www.kathimerini.gr με πληροφορίες από Reuters και Bloomberg