Η Τράπεζα του Νότου καταργεί το μονοπώλιο της διεθνούς δανειοδότησης, περιορίζοντας ταυτόχρονα την ισχύ του Διεθνές Νομισματικού Ταμείου στη Λατινική Αμερική
Του Δημήτρη Ψαραδέλλη
dpsaradellis@kathimerini.gr
Οι ηγέτες επτά χωρών της Λατινικής Αμερικής υπέγραψαν την Κυριακή 9 Δεκεμβρίου την ίδρυση ενός νέου οργανισμού, της Banco del Sur's, «Τράπεζας του Νότου», ως εναλλακτική του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) και της Παγκόσμιας Τράπεζας.
Η ιδέα ξεκίνησε από τον πρόεδρο της Βενεζουέλας, Ούγκο Τσάβες το Δεκέμβριο του 2006, σε μια προσπάθεια να περιορίσει την επιρροή των ΗΠΑ και των διεθνών χρηματοδοτικών οργανισμών, τους οποίους έχει χαρακτηρίσει ως «εργαλεία της Ουάσινγκτον».
Η Αργεντινή, η Βραζιλία, η Βολιβία, το Εκουαδόρ, η Παραγουάη και η Ουρουγουάη μαζί με τη Βενεζουέλα ξεκίνησαν αυτή την προσπάθεια από κοινού. Η Χιλή και το Περού αποφάσισαν να μη συμμετέχουν στο εγχείρημα, ενώ η Κολομβία, η οποία έδειξε αρχικά να ενδιαφέρεται, έχει βάλει στην άκρη το θέμα εξ' αιτίας διαφωνίας του Κολομβιανού πρωθυπουργού Αλβάρο Ουρίμπε και του Τσάβες.
«Σπάει» το μονοπώλιο του ΔΝΤ
Αναλυτές πιστεύουν ότι η Τράπεζα του Νότου αντανακλά την «αντιδημοτικότητα» του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας μεταξύ των χωρών της Λατινικής Αμερικής. Στην αρχή της δεκαετίας οξύνθηκε ο σκεπτικισμός στη Λατινική Αμερική ιδιαίτερα μετά την απόφαση της Αργεντινής να κινηθεί αντίθετα από τις προσταγές του ΔΝΤ, μια απόφαση θετική εκ των υστέρων καθώς η οικονομία της Αργεντινής αναπτύσσεται με σταθερούς ρυθμούς.
Το ΔΝΤ έχει κατηγορηθεί ότι επιβάλει αυστηρές πολιτικές στις αναπτυσσόμενες χώρες, ενώ είναι «καλοκάγαθο» όσον αφορά τις ανεπτυγμένες, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την κρίση στη στεγαστική αγορά των ΗΠΑ. Προς το παρόν τουλάχιστον, μόνο η Βενεζουέλα θα αποχωρήσει από το ΔΝΤ, με αποτέλεσμα να γίνει αθέτηση αποπληρωμής των ομολόγων της, κάτι που θα αυξήσει σημαντικά το μελλοντικό κόστος δανεισμού των διεθνών αγορών.
Εμπόδια
Η Βενεζουέλα ελπίζει η Τράπεζα να ξεκινήσει τη λειτουργία της μέσα στο 2008, ωστόσο παραμένουν αρκετά εμπόδια.
Ειδικότερα, το χρηματικό ποσό αλλά και το επιπλέον κεφάλαιο που θα συνεισφέρει η κάθε χώρα δεν έχει γνωστοποιηθεί ακόμα. Η Βραζιλία και η Βενεζουέλα διαφωνούν στο τρόπο χρηματοδότησης της Τράπεζας, με τη δεύτερη να επιμένει ότι οι εισφορές θα πρέπει να είναι προαιρετικές, υπό μορφή δωρεάς δηλαδή. Ο Τσάβες έχει ήδη δανείσει 2,5 δισ. δολάρια στην Αργεντινή και προτίθεται να δώσει 500 εκατ. δολάρια στο Εκουαδόρ για να καλύψει το χρέος του κι άλλα 1,5 δισ. στη Βολιβία.
Η πρώτη φάση της χρηματοδότησης θα είναι ασύμμετρη, με τους κύριους χρηματοδότες της προσπάθειας να είναι η Βενεζουέλα και η Βραζιλία. Το αρχικό κεφάλαιο 7 δισ. δολαρίων θα χρηματοδοτεί έργα ανάπτυξης της περιφέρειας με ιδιαίτερα χαμηλά επιτόκια. Σε αντίθεση ωστόσο με το ΔΝΤ και την Παγκόσμια Τράπεζα, τα οποία επειδή χρηματοδοτούνται από την Ουάσιγκτον ελέγχονται σε πολύ μεγάλο βαθμό από αυτήν, η Τράπεζα του Νότου δεν έχει κάποιον επικεφαλή καθώς συγκροτείται πάνω στην αρχή «μία χώρα, μία ψήφος». Επιπλέον, η νέα τράπεζα δεσμεύτηκε να δίνει στη δημοσιότητα όλα τα πρακτικά των συνεδριάσεών της, ενώ οι διευθυντές της θα είναι υπόλογοι στη Δικαιοσύνη, κάτι το οποίο δεν ισχύει για τους άλλους διεθνείς χρηματοδοτικούς οργανισμούς, οι διευθυντές των οποίων προστατεύονται από πλήρη ασυλία.
Οι μακροπρόθεσμοι στόχοι της τράπεζας είναι η προσέλκυση των οικονομικών επενδυτών από τη Λατινική Αμερική και η χρηματοπιστωτική ανεξαρτησία των χωρών της Λατινικής Αμερικής από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, την Παγκόσμια Τράπεζα και τη Διαμερικανική Αναπτυξιακή Τράπεζα και σταδιακά να ενταχθούν όλες οι χώρες της Λατινικής Αμερικής, από το Μεξικό μέχρι την Αργεντινή. Ένα από τα πρώτα έργα που πρόκειται να χρηματοδοτήσει η τράπεζα είναι οι αγωγοί φυσικού αερίου που θα συνδέουν Αργεντινή με Βενεζουέλα και Βραζιλία με Βολιβία.
Μεικτές αντιδράσεις
Η Τράπεζα του Νότου έχει γίνει δεκτή με μεγάλη επιφύλαξη από την πλειοψηφία των αναλυτών. Συμφωνούν ωστόσο στο γεγονός ότι η διεύρυνση των επιλογών χρηματοδότησης είναι κάθε άλλο παρά αρνητική. Ο πρώην πρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεζας και βραβευμένος με Νόμπελ Οικονομικών, Τζόσεφ Στίγκλιτζ επιδοκιμάζει την ίδρυση ενός νέου χρηματοδοτικού οργανισμού. «Είναι καλό να υπάρχει ανταγωνισμός στις περισσότερες αγορές, ακόμα και σε εκείνες που χρηματοδοτούν την ανάπτυξη» έχει δηλώσει κατά το πρόσφατο παρελθόν ο διακεκριμένος οικονομολόγος.
Από την άλλη, πολλοί αναλυτές τονίζουν ότι η πολιτική ατζέντα πίσω από την Τράπεζα του Νότου θα δημιουργήσει πληθώρα προβλημάτων στο μέλλον. Αλλά κοιτώντας το σήμερα, τα διαθέσιμα κεφάλαια από την Βενεζουέλα θα αποτελέσουν πηγή ανάπτυξης για πολλές χώρες της Λατινικής Αμερικής.
Το «νόημα» της νέας τράπεζας συμπυκνώνεται στις δηλώσεις του υπουργού Οικονομικών της Βραζιλίας: «Δεν χρειάζεται πλέον να διαπραγματευόμαστε τις οικονομικές μας πολιτικές. Κλείνει ένας κύκλος υποταγής που έπληττε την αξιοπρέπεια και την κυριαρχία μας». Αυτό το αίσθημα μοιράζονται πλέον πολλές αναπτυσσόμενες χώρες, ιδίως της Λατινικής Αμερικής, όπως επισήμανε και το περιοδικό Economist.
Του Δημήτρη Ψαραδέλλη
dpsaradellis@kathimerini.gr
Οι ηγέτες επτά χωρών της Λατινικής Αμερικής υπέγραψαν την Κυριακή 9 Δεκεμβρίου την ίδρυση ενός νέου οργανισμού, της Banco del Sur's, «Τράπεζας του Νότου», ως εναλλακτική του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) και της Παγκόσμιας Τράπεζας.
Η ιδέα ξεκίνησε από τον πρόεδρο της Βενεζουέλας, Ούγκο Τσάβες το Δεκέμβριο του 2006, σε μια προσπάθεια να περιορίσει την επιρροή των ΗΠΑ και των διεθνών χρηματοδοτικών οργανισμών, τους οποίους έχει χαρακτηρίσει ως «εργαλεία της Ουάσινγκτον».
Η Αργεντινή, η Βραζιλία, η Βολιβία, το Εκουαδόρ, η Παραγουάη και η Ουρουγουάη μαζί με τη Βενεζουέλα ξεκίνησαν αυτή την προσπάθεια από κοινού. Η Χιλή και το Περού αποφάσισαν να μη συμμετέχουν στο εγχείρημα, ενώ η Κολομβία, η οποία έδειξε αρχικά να ενδιαφέρεται, έχει βάλει στην άκρη το θέμα εξ' αιτίας διαφωνίας του Κολομβιανού πρωθυπουργού Αλβάρο Ουρίμπε και του Τσάβες.
«Σπάει» το μονοπώλιο του ΔΝΤ
Αναλυτές πιστεύουν ότι η Τράπεζα του Νότου αντανακλά την «αντιδημοτικότητα» του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας μεταξύ των χωρών της Λατινικής Αμερικής. Στην αρχή της δεκαετίας οξύνθηκε ο σκεπτικισμός στη Λατινική Αμερική ιδιαίτερα μετά την απόφαση της Αργεντινής να κινηθεί αντίθετα από τις προσταγές του ΔΝΤ, μια απόφαση θετική εκ των υστέρων καθώς η οικονομία της Αργεντινής αναπτύσσεται με σταθερούς ρυθμούς.
Το ΔΝΤ έχει κατηγορηθεί ότι επιβάλει αυστηρές πολιτικές στις αναπτυσσόμενες χώρες, ενώ είναι «καλοκάγαθο» όσον αφορά τις ανεπτυγμένες, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την κρίση στη στεγαστική αγορά των ΗΠΑ. Προς το παρόν τουλάχιστον, μόνο η Βενεζουέλα θα αποχωρήσει από το ΔΝΤ, με αποτέλεσμα να γίνει αθέτηση αποπληρωμής των ομολόγων της, κάτι που θα αυξήσει σημαντικά το μελλοντικό κόστος δανεισμού των διεθνών αγορών.
Εμπόδια
Η Βενεζουέλα ελπίζει η Τράπεζα να ξεκινήσει τη λειτουργία της μέσα στο 2008, ωστόσο παραμένουν αρκετά εμπόδια.
Ειδικότερα, το χρηματικό ποσό αλλά και το επιπλέον κεφάλαιο που θα συνεισφέρει η κάθε χώρα δεν έχει γνωστοποιηθεί ακόμα. Η Βραζιλία και η Βενεζουέλα διαφωνούν στο τρόπο χρηματοδότησης της Τράπεζας, με τη δεύτερη να επιμένει ότι οι εισφορές θα πρέπει να είναι προαιρετικές, υπό μορφή δωρεάς δηλαδή. Ο Τσάβες έχει ήδη δανείσει 2,5 δισ. δολάρια στην Αργεντινή και προτίθεται να δώσει 500 εκατ. δολάρια στο Εκουαδόρ για να καλύψει το χρέος του κι άλλα 1,5 δισ. στη Βολιβία.
Η πρώτη φάση της χρηματοδότησης θα είναι ασύμμετρη, με τους κύριους χρηματοδότες της προσπάθειας να είναι η Βενεζουέλα και η Βραζιλία. Το αρχικό κεφάλαιο 7 δισ. δολαρίων θα χρηματοδοτεί έργα ανάπτυξης της περιφέρειας με ιδιαίτερα χαμηλά επιτόκια. Σε αντίθεση ωστόσο με το ΔΝΤ και την Παγκόσμια Τράπεζα, τα οποία επειδή χρηματοδοτούνται από την Ουάσιγκτον ελέγχονται σε πολύ μεγάλο βαθμό από αυτήν, η Τράπεζα του Νότου δεν έχει κάποιον επικεφαλή καθώς συγκροτείται πάνω στην αρχή «μία χώρα, μία ψήφος». Επιπλέον, η νέα τράπεζα δεσμεύτηκε να δίνει στη δημοσιότητα όλα τα πρακτικά των συνεδριάσεών της, ενώ οι διευθυντές της θα είναι υπόλογοι στη Δικαιοσύνη, κάτι το οποίο δεν ισχύει για τους άλλους διεθνείς χρηματοδοτικούς οργανισμούς, οι διευθυντές των οποίων προστατεύονται από πλήρη ασυλία.
Οι μακροπρόθεσμοι στόχοι της τράπεζας είναι η προσέλκυση των οικονομικών επενδυτών από τη Λατινική Αμερική και η χρηματοπιστωτική ανεξαρτησία των χωρών της Λατινικής Αμερικής από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, την Παγκόσμια Τράπεζα και τη Διαμερικανική Αναπτυξιακή Τράπεζα και σταδιακά να ενταχθούν όλες οι χώρες της Λατινικής Αμερικής, από το Μεξικό μέχρι την Αργεντινή. Ένα από τα πρώτα έργα που πρόκειται να χρηματοδοτήσει η τράπεζα είναι οι αγωγοί φυσικού αερίου που θα συνδέουν Αργεντινή με Βενεζουέλα και Βραζιλία με Βολιβία.
Μεικτές αντιδράσεις
Η Τράπεζα του Νότου έχει γίνει δεκτή με μεγάλη επιφύλαξη από την πλειοψηφία των αναλυτών. Συμφωνούν ωστόσο στο γεγονός ότι η διεύρυνση των επιλογών χρηματοδότησης είναι κάθε άλλο παρά αρνητική. Ο πρώην πρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεζας και βραβευμένος με Νόμπελ Οικονομικών, Τζόσεφ Στίγκλιτζ επιδοκιμάζει την ίδρυση ενός νέου χρηματοδοτικού οργανισμού. «Είναι καλό να υπάρχει ανταγωνισμός στις περισσότερες αγορές, ακόμα και σε εκείνες που χρηματοδοτούν την ανάπτυξη» έχει δηλώσει κατά το πρόσφατο παρελθόν ο διακεκριμένος οικονομολόγος.
Από την άλλη, πολλοί αναλυτές τονίζουν ότι η πολιτική ατζέντα πίσω από την Τράπεζα του Νότου θα δημιουργήσει πληθώρα προβλημάτων στο μέλλον. Αλλά κοιτώντας το σήμερα, τα διαθέσιμα κεφάλαια από την Βενεζουέλα θα αποτελέσουν πηγή ανάπτυξης για πολλές χώρες της Λατινικής Αμερικής.
Το «νόημα» της νέας τράπεζας συμπυκνώνεται στις δηλώσεις του υπουργού Οικονομικών της Βραζιλίας: «Δεν χρειάζεται πλέον να διαπραγματευόμαστε τις οικονομικές μας πολιτικές. Κλείνει ένας κύκλος υποταγής που έπληττε την αξιοπρέπεια και την κυριαρχία μας». Αυτό το αίσθημα μοιράζονται πλέον πολλές αναπτυσσόμενες χώρες, ιδίως της Λατινικής Αμερικής, όπως επισήμανε και το περιοδικό Economist.
