ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΓΟΥΛΗgoulis@ekdotiki.gr
Η μοίρα των τριών ισχυρών ανδρών στις βαλκανικές χώρες φαίνεται να ακολουθεί μια παράλληλη πορεία. Ο Χασίμ Θάτσι και ο Μίλο Τζουκάνοβιτς πρωταγωνίστησαν στις εξελίξεις που οδήγησαν στην αυτονόμηση των χωρών τους από το γιουγκοσλαβικό άρμα και ανέλαβαν τη διακυβέρνηση με τις ευλογίες της Δύσης. Ο Ιβο Σαναντέρ ακολούθησε αρχικά πορεία στο παρασκήνιο αλλά ήταν στο πλευρό του Φράνιο Τούτζμαν και ανέλαβε την εξουσία σχεδόν μια δεκαετία μετά την ανεξαρτησία της Κροατίας, αποχωρώντας από το προσκήνιο το 2009, απρόσμενα, όπως επέλεξε να αποχωρήσει κι ο Τζουκάνοβιτς το Δεκέμβριο του 2010.
Ο Θάτσι δεν ακολούθησε το παράδειγμά τους αλλά βρίσκεται κι αυτός κοντά στην έξοδο μετά τις καταιγιστικές αποκαλύψεις για τη δράση του. Οι κατηγορίες για την εμπλοκή του πρωθυπουργού του Κοσόβου σε δίκτυο οργανωμένου εγκλήματος, απαγωγές, εμπόριο οργάνων και εξαφανίσεις αντιπάλων, εμφανίστηκαν για πρώτη φορά στο βιβλίο που έγραψε η πρώην εισαγγελέας του Ειδικού Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου για την πρώην Γιουγκοσλαβία, Κάρλα ντελ Πόντε, αλλά δε συγκίνησαν τους Ευρωπαίους παρά το πλήθος των μαρτυριών. Παράδοξα οι ίδιες καταγγελίες με περισσότερα όμως στοιχεία προκάλεσαν σάλο πρόσφατα όταν περιλήφθηκαν στην έκθεση του Ελβετού γερουσιαστή Ντικ Μάρτι προς το Συμβούλιο της Ευρώπης. Η δημοσιοποίηση της έκθεσης σημειώθηκε λίγο μετά την αντιπαράθεση για τις εκλογές στο Κόσοβο που σημαδεύτηκαν από περιστατικά νοθείας, σύμφωνα με την αντιπολίτευση, και η επανάληψη της διαδικασίας σε αρκετά εκλογικά κέντρα οδήγησε στο «ψαλίδισμα» της νίκης του κόμματος του Θάτσι. Πριν από λίγες μέρες, η Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης υιοθέτησε την έκθεση και ζήτησε από την ευρωπαϊκή δύναμη στο Κόσοβο, EULEX, τη διενέργεια έρευνας για τη δράση του Θάτσι, η οποία, σύμφωνα με έγγραφα που διέρρευσαν στη βρετανική εφημερίδα «Γκάρντιαν», ήταν γνωστή στο ΝΑΤΟ εδώ και χρόνια.
Στη Δύση γνωστές ήταν και οι καταγγελίες για τον πρώην πρωθυπουργό του Μαυροβουνίου, Μίλο Τζουκάνοβιτς, το πολιτικό σύστημα του οποίου, σύμφωνα με διπλωμάτες που επικαλέστηκε η εφημερίδα «Μόνιτορ» στη Ποντγκόριτσα, ήταν παραπλήσιο με εκείνο στο Κόσοβο. Το Μαυροβούνιο συνδέθηκε πολλές φορές με το λαθρεμπόριο τσιγάρων και ναρκωτικών αλλά ο Τζουκάνοβιτς απέρριπτε με κάθε τρόπο τις υποψίες των δυτικών, οι οποίοι έκλειναν τα μάτια σε άλλες ύποπτες υποθέσεις όπως αυτή της τράπεζας Prva, ιδιοκτησίας του αδελφού του πρωθυπουργού, Ακο, ή των ιδιωτικοποιήσεων κρατικών εταιριών.
Κόσοβο όπως Μαυροβούνιο
Οι δυτικοί προτίμησαν στο Κόσοβο τη σταθερότητα σε βάρος της Δικαιοσύνης, εκτίμησε αναλυτής στο διεθνές ειδησεογραφικό πρακτορείο «Ρόιτερς», και οι Μαυροβούνιοι αναγνώρισαν και την περίπτωση της χώρας τους στο ίδιο σχόλιο.
Πιθανότατα πιο απλή φαντάζει η περίπτωση του Σαναντέρ που συνελήφθη στη βάση διεθνούς εντάλματος στην Αυστρία όπου εγκλωβίστηκε ενώ πήγαινε στις ΗΠΑ μετά τη φυγή του από το Ζάγκρεμπ, καθώς απρόσμενα οι Αμερικανοί ακύρωσαν τη βίζα που του είχαν χορηγήσει. Ο Κροάτης πρώην πρωθυπουργός κατηγορείται για υποθέσεις διαφθοράς και παράνομου πλουτισμού και πλέον τίποτε δε δείχνει ότι θα αποφύγει τη Δικαιοσύνη.
Οι περιπέτειες των τριών κράτησαν στο περιθώριο την πορεία που έχουν πάρει πλέον οι χώρες τους προς την ΕΕ. Η Κροατία πέρασε από χίλια κύματα μέχρι να δει φως στο τούνελ και τώρα πλησιάζει στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωσή της. Αντίθετα, ο δρόμος προς την ευρωπαϊκή οικογένεια των υπολοίπων είναι ιδιαίτερα ανηφορικός και στην κατεύθυνση αυτή καλούνται να αποδείξουν ότι έχουν πάρει τα μαθήματα από την πρόσφατη Ιστορία τους. Ελάχιστοι όμως στα Βαλκάνια είναι διατεθειμένοι να συγκρουστούν με το παρελθόν τους και να παραδεχτούν τη νέα πραγματικότητα.
Η ώρα της απογραφής
Η ΕΕ απαιτεί να καθαρίσει η θολή εικόνα που εμφανίζεται στις περισσότερες χώρες, όπως επισήμανε η εφημερίδα «Πολίτικα» του Βελιγραδίου, και το πρώτο δείγμα θα αποτελέσει η απογραφή που πρέπει να διενεργηθεί μέσα στο 2011. Το ζητούμενο στην απογραφή δεν είναι απλά οι πληθυσμοί αλλά τα… συστατικά τους, οι μειονότητες και οι εθνοτικοί προσδιορισμοί που στην περίπτωση της πυριτιδαποθήκης της Ευρώπης, αποκτούν αιτίες σύγκρουσης και ανακατατάξεων.
Στο Κόσοβο αποκτά ενδιαφέρον η στάση της σερβικής μειονότητας, η οποία δεν έχει ξεκαθαρίσει ακόμα αν θα συμμετάσχει ή αν θα επιλέξει το μποϊκοτάζ στη διαδικασία του Απριλίου. Επίσης, αρκετοί στις Βρυξέλλες θεωρούν ότι το αίτημα του Βελιγραδίου να καθυστερήσει τη διεξαγωγή της απογραφής στη Σερβία μέχρι το φθινόπωρο σχετίζεται με την επιθυμία των Σέρβων να δουν πρώτα τα αποτελέσματα που θα προκύψουν στην Πρίστινα και ενδεχομένως τη στάση των Κοσοβάρων στις συνομιλίες που θα πραγματοποιηθούν υπό την αιγίδα της ΕΕ. Ανάλογη σημασία αποκτάει η απογραφή και στο Μαυροβούνιο όπου η αντιπολίτευση φοβάται ότι η κυβέρνηση θα επιχειρήσει με κάθε τρόπο να μειώσει τον αριθμό των σερβόφωνων, ενώ μέτρα στην ίδια κατεύθυνση εκφράζονται ανησυχίες ότι θα ληφθούν και σε άλλες χώρες με έντονο στοιχείο μειονοτήτων όπως η Αλβανία.
Ο Θάτσι δεν ακολούθησε το παράδειγμά τους αλλά βρίσκεται κι αυτός κοντά στην έξοδο μετά τις καταιγιστικές αποκαλύψεις για τη δράση του. Οι κατηγορίες για την εμπλοκή του πρωθυπουργού του Κοσόβου σε δίκτυο οργανωμένου εγκλήματος, απαγωγές, εμπόριο οργάνων και εξαφανίσεις αντιπάλων, εμφανίστηκαν για πρώτη φορά στο βιβλίο που έγραψε η πρώην εισαγγελέας του Ειδικού Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου για την πρώην Γιουγκοσλαβία, Κάρλα ντελ Πόντε, αλλά δε συγκίνησαν τους Ευρωπαίους παρά το πλήθος των μαρτυριών. Παράδοξα οι ίδιες καταγγελίες με περισσότερα όμως στοιχεία προκάλεσαν σάλο πρόσφατα όταν περιλήφθηκαν στην έκθεση του Ελβετού γερουσιαστή Ντικ Μάρτι προς το Συμβούλιο της Ευρώπης. Η δημοσιοποίηση της έκθεσης σημειώθηκε λίγο μετά την αντιπαράθεση για τις εκλογές στο Κόσοβο που σημαδεύτηκαν από περιστατικά νοθείας, σύμφωνα με την αντιπολίτευση, και η επανάληψη της διαδικασίας σε αρκετά εκλογικά κέντρα οδήγησε στο «ψαλίδισμα» της νίκης του κόμματος του Θάτσι. Πριν από λίγες μέρες, η Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης υιοθέτησε την έκθεση και ζήτησε από την ευρωπαϊκή δύναμη στο Κόσοβο, EULEX, τη διενέργεια έρευνας για τη δράση του Θάτσι, η οποία, σύμφωνα με έγγραφα που διέρρευσαν στη βρετανική εφημερίδα «Γκάρντιαν», ήταν γνωστή στο ΝΑΤΟ εδώ και χρόνια.
Στη Δύση γνωστές ήταν και οι καταγγελίες για τον πρώην πρωθυπουργό του Μαυροβουνίου, Μίλο Τζουκάνοβιτς, το πολιτικό σύστημα του οποίου, σύμφωνα με διπλωμάτες που επικαλέστηκε η εφημερίδα «Μόνιτορ» στη Ποντγκόριτσα, ήταν παραπλήσιο με εκείνο στο Κόσοβο. Το Μαυροβούνιο συνδέθηκε πολλές φορές με το λαθρεμπόριο τσιγάρων και ναρκωτικών αλλά ο Τζουκάνοβιτς απέρριπτε με κάθε τρόπο τις υποψίες των δυτικών, οι οποίοι έκλειναν τα μάτια σε άλλες ύποπτες υποθέσεις όπως αυτή της τράπεζας Prva, ιδιοκτησίας του αδελφού του πρωθυπουργού, Ακο, ή των ιδιωτικοποιήσεων κρατικών εταιριών.
Κόσοβο όπως Μαυροβούνιο
Οι δυτικοί προτίμησαν στο Κόσοβο τη σταθερότητα σε βάρος της Δικαιοσύνης, εκτίμησε αναλυτής στο διεθνές ειδησεογραφικό πρακτορείο «Ρόιτερς», και οι Μαυροβούνιοι αναγνώρισαν και την περίπτωση της χώρας τους στο ίδιο σχόλιο.
Πιθανότατα πιο απλή φαντάζει η περίπτωση του Σαναντέρ που συνελήφθη στη βάση διεθνούς εντάλματος στην Αυστρία όπου εγκλωβίστηκε ενώ πήγαινε στις ΗΠΑ μετά τη φυγή του από το Ζάγκρεμπ, καθώς απρόσμενα οι Αμερικανοί ακύρωσαν τη βίζα που του είχαν χορηγήσει. Ο Κροάτης πρώην πρωθυπουργός κατηγορείται για υποθέσεις διαφθοράς και παράνομου πλουτισμού και πλέον τίποτε δε δείχνει ότι θα αποφύγει τη Δικαιοσύνη.
Οι περιπέτειες των τριών κράτησαν στο περιθώριο την πορεία που έχουν πάρει πλέον οι χώρες τους προς την ΕΕ. Η Κροατία πέρασε από χίλια κύματα μέχρι να δει φως στο τούνελ και τώρα πλησιάζει στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωσή της. Αντίθετα, ο δρόμος προς την ευρωπαϊκή οικογένεια των υπολοίπων είναι ιδιαίτερα ανηφορικός και στην κατεύθυνση αυτή καλούνται να αποδείξουν ότι έχουν πάρει τα μαθήματα από την πρόσφατη Ιστορία τους. Ελάχιστοι όμως στα Βαλκάνια είναι διατεθειμένοι να συγκρουστούν με το παρελθόν τους και να παραδεχτούν τη νέα πραγματικότητα.
Η ώρα της απογραφής
Η ΕΕ απαιτεί να καθαρίσει η θολή εικόνα που εμφανίζεται στις περισσότερες χώρες, όπως επισήμανε η εφημερίδα «Πολίτικα» του Βελιγραδίου, και το πρώτο δείγμα θα αποτελέσει η απογραφή που πρέπει να διενεργηθεί μέσα στο 2011. Το ζητούμενο στην απογραφή δεν είναι απλά οι πληθυσμοί αλλά τα… συστατικά τους, οι μειονότητες και οι εθνοτικοί προσδιορισμοί που στην περίπτωση της πυριτιδαποθήκης της Ευρώπης, αποκτούν αιτίες σύγκρουσης και ανακατατάξεων.
Στο Κόσοβο αποκτά ενδιαφέρον η στάση της σερβικής μειονότητας, η οποία δεν έχει ξεκαθαρίσει ακόμα αν θα συμμετάσχει ή αν θα επιλέξει το μποϊκοτάζ στη διαδικασία του Απριλίου. Επίσης, αρκετοί στις Βρυξέλλες θεωρούν ότι το αίτημα του Βελιγραδίου να καθυστερήσει τη διεξαγωγή της απογραφής στη Σερβία μέχρι το φθινόπωρο σχετίζεται με την επιθυμία των Σέρβων να δουν πρώτα τα αποτελέσματα που θα προκύψουν στην Πρίστινα και ενδεχομένως τη στάση των Κοσοβάρων στις συνομιλίες που θα πραγματοποιηθούν υπό την αιγίδα της ΕΕ. Ανάλογη σημασία αποκτάει η απογραφή και στο Μαυροβούνιο όπου η αντιπολίτευση φοβάται ότι η κυβέρνηση θα επιχειρήσει με κάθε τρόπο να μειώσει τον αριθμό των σερβόφωνων, ενώ μέτρα στην ίδια κατεύθυνση εκφράζονται ανησυχίες ότι θα ληφθούν και σε άλλες χώρες με έντονο στοιχείο μειονοτήτων όπως η Αλβανία.
ΑΓΓΕΛΙΟΦΟΡΟΣ
