Ειδος προς εξαφάνιση η μεσαία τάξη

του Μιχάλη Ψύλλου

Στην Ελλάδα, μία στις πέντε μικρές επιχειρήσεις (μιλάμε για 175.000 επιχειρήσεις και ποσοστό διπλάσιο σε σχέση με πέρυσι) είναι πολύ πιθανό να προχωρήσει σε κλείσιμο το επόμενο διάστημα, σύμφωνα με το Ινστιτούτο Μικρών Επιχειρήσεων της ΓΣΕΒΕΕ. Οι νεοφιλελεύθερες συνταγές που επιβάλλονται από το μνημόνιο της τρόικας δεν σαρώνουν μόνο τα φτωχότερα στρώματα, αλλά συμπιέζουν πλέον δραματικά και τη λεγόμενη μεσαία τάξη, που γίνεται πλέον έρμαιο της μεγαλύτερης ανακατανομής εισοδήματος εις βάρος της.
Η δραματική αυτή κατάσταση δεν αποτελεί φυσικά προνομιακό ελληνικό φαινόμενο. Στη μητρόπολη του καπιταλισμού, στις Ηνωμένες Πολιτείες, τα μεσαία στρώματα ψυχορραγούν. 

Δεκαπέντε εκατομμύρια άνθρωποι είναι άνεργοι.
 

Αλλα εννιά εκατομμύρια έχουν μερική απασχόληση. Το επίσημο ποσοστό ανεργίας είναι 9,5%, αλλά το πραγματικό ξεπερνά το 17%, όπως εκτιμούν οι περισσότεροι οικονομολόγοι. Αυτή τη φορά η ύφεση σαρώνει εκτός από τα παραδοσιακά και τα νέα μεσαία στρώματα των μισθωτών, κυρίως εκείνων που επιτελούν διανοητική εργασία, που μέχρι σήμερα είχαν εξασφαλίσει ένα αρκετά υψηλό επίπεδο διαβίωσης. Πολίτες που συνήθιζαν να βλέπουν τους εαυτούς τους ως «σταθερά στοιχεία της μεσαίας τάξης» τώρα αισθάνονται να απειλούνται όσο ποτέ άλλοτε στην ιστορία της χώρας. Υπολογίζεται ότι 4 στους 10 Αμερικανούς που θεωρούν ότι ανήκουν στη μεσαία τάξη δεν πιστεύουν ότι θα κατορθώσουν να διατηρήσουν την κοινωνική τους θέση.

Σε μια πρόσφατη έρευνά της με τίτλο «Η μέχρι σήμερα μεσαία τάξη» η εφημερίδα Νιου Γιορκ Ποστ παρουσίασε «25 στατιστικά στοιχεία που αποδεικνύουν ότι η μεσαία τάξη συστηματικά εξαλείφεται στην Αμερική».

Αλλού ο νομπελίστας οικονομολόγος Πολ Κρούγκμαν τονίζει πως «η αμερικανική κοινωνία κινείται πλέον σε έναν σκοτεινό χωματόδρομο που δεν οδηγεί πουθενά». Βλέποντας τις αποταμιεύσεις τους να εξανεμίζονται, οι περισσότεροι Αμερικανοί δανείζονται πλέον για να καλύψουν τα καθημερινά τους έξοδα. Το 61% των πολιτών δεν έχει καθόλου χρήματα στην τράπεζα και ζουν με δανεικά από τις πιστωτικές κάρτες. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, το συνολικό καταναλωτικό χρέος των Αμερικανών φτάνει τα 13,5 δισεκατομμύρια δολάρια. Οι εικόνες της μεσαίας τάξης στην Αμερική που έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε σε τηλεοπτικές σειρές και ταινίες με τα όμορφα σπίτια, τους περιποιημένους κήπους και δυο τρία αυτοκίνητα στο γκαράζ, αρχίζουν να θαμπώνουν. Εκατομμύρια ιδιοκτήτες ακινήτων κινδυνεύουν να χάσουν τα σπίτια τους. Σε ορισμένες περιπτώσεις τα σπίτια τους έχουν χάσει τη μισή τους αξία. 

«Οι Ηνωμένες Πολιτείες, αν και λέγεται ότι έχουν ξεπεράσει την τελευταία χρηματοπιστωτική κρίση, απειλούνται με μια κοινωνική Εποχή των Παγετώνων, πιο σοβαρή και από τη Μεγάλη Υφεση του 1929» γράφει το γερμανικό περιοδικό Σπίγκελ. Το 1978, το μέσο κατά κεφαλήν εισόδημα για τους άνδρες στις Ηνωμένες Πολιτείες ήταν 45.879 δολάρια. Το 2007, αποπληθωρισμένο ήταν 45.113 δολάρια. Την ίδια ώρα, το πλουσιότερο 1% των Αμερικανών κατείχε το 1979, το ένα τρίτο του πλούτου της χώρας. Σήμερα, το ποσοστό αυτό έχει ανέλθει στο 60%.

Το 1950, ο μέσος όρος των διευθυντών των μεγάλων εταιρειών κέρδιζε 30 φορές περισσότερα χρήματα από έναν απλό εργαζόμενο.

Σήμερα, κερδίζουν 300 φορές περισσότερα.
 

Πολλοί Αμερικανοί αρχίζουν να συνειδητοποιούν ότι το αμερικανικό όνειρο εξελίσσεται σε εφιάλτη. «Η τελευταία κρίση ήταν απλώς η τελική στροφή προς τα χειρότερα» έγραψε πικρόχολα η Ουάσινγκτον Ποστ. Και όμως! Από την τελευταία κρίση, η Γκόλντμαν Σαχς, η Σίτιγκρουπ και τα υπόλοιπα αρπακτικά της Γουόλ Στριτ εξασφάλισαν τρισεκατομμύρια δολάρια σε δάνεια και εγγυήσεις από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση για να ξεπεράσουν την κρίση που είχαν δημιουργήσει. Και τώρα, που στάθηκαν και πάλι στα πόδια τους, πνίγουν και τη μεσαία τάξη. Γράφοντας αλαζονικά στα παλαιότερα των υποδημάτων τους τις παλιές συνταγές για κοινωνικές συμμαχίες
 
 ΠΡΙΝ