Ας δούμε λοιπόν τι δείχνει η Μεγάλη Εικόνα των αγορών -όπως αυτές εκφράζονται μέσω δεικτών κυρίως στην αμερικανική αγορά. Ποιές απέφεραν κέρδη τη τελευταία δεκαετία στους επενδυτές και ποιές όχι. Έχοντας δε αυτά υπόψη, πού θα πρέπει να τοποθετηθούμε τώρα που η κρίση "βαθαίνει και πλαταίνει";
Προς τούτο θα μελετήσουμε μερικά δεκαετή ιστορικά γραφήματα μηνιαίας βάσης, παρατηρώντας μεταβολές τιμών, τάσεις, κινητούς μέσους όρους, RSI και MACD, ώστε να σχηματίσουμε όσο το δυνατόν πιστότερη εικόνα της πορείας της διεθνούς (δυτικής) οικονομίας ώστε να προετοιμάσουμε το μέλλον μας. Και αυτό διότι η δεκαετία 2000-2010 υπήρξε καταλυτική, ανατρέποντας όλες τις mainstream προβλέψεις των κατεστημένων talking heads και των αναλυτών γλυκού νερού περί επανόδου στην ομαλότητα με ανάκαμψη των οικονομιών, αγορών, τραπεζικών κολοσσών κλπ, κλπ, γεγονός βέβαια που αδυνατεί ακόμα να φανεί -παρόλο το Quantitative Easing, τα TARPS, την διαρροϊκή εκτύπωση fiat χαρτονομίσματος ad infinitum και την ρίψη του από ελικόπτετερα της FED επί παντός επιστητού κρατικού ή μη φορέα (Fanny Mae, Freddie Mac, Citi, κλπ, κλπ) με κίνδυνο να γυρίσει την σημερινή ύφεση σε καλπάζοντα υπερπληθωρισμό.
Δεν θα ασχοληθώ εδώ με την νομισματική πλερά της κρίσης και το ρόλο της παγκόσμιας δολλαριακής χαρτο-πλημμύρας (με ταυτόχρονη συμπίεση της τιμής του χρυσού και του αργύρου) στην εξέλιξη των οικονομικών γεγονότων προς την σημερινή γενική δυσπραγία.
Το ζητούμενο για τώρα, είναι να καταλήξουμε σε ένα (ή και περισσότερα) επενδυτικά οχήματα τα οποία, στη διάρκεια της κρίσημης αυτής δεκαετίας μπόρεσαν να αντέξουν στα διάφορα κτυπήματα από τις φούσκες και την οικονομική κρίση. Με άλλα λόγια μία safe haven τοποθέτηση ώστε να προφυλαχθούν και να διασωθούν όσα περιουσιακά στοιχεία έχουν απομείνει από την ενσκύψασα λαίλαπα. Επειδή ένα τέτοιο θέμα είναι τεράστιο και πολύπλευρο -επιδέχεται ίσως ακόμα και ολόκληρη διδακτορική διατριβή- θα αρκεστώ σε βασικούς δείκτες αξιών και αγαθών όπώς. ο Dow Jones, ο Standard & Poor 500, ο χρυσός, το ευρώ, το δολλάριο, ο άργυρος, το πετρέλαιο, ο XAU και ο HUI. Ιδιαίτερα αποκαλυπτικά είναι επίσης τα γραφήματα που απεικονίζουν σχέσεις (λόγο) μεταξύ δύο δεικτών.
Τα διαγράμματα παρατίθενται με πολύ λιγα σχόλια (άλλωστε μιλάνε μόνα τους) και στο τέλος το συμπέρασμα προκύπτει μάλλον αβίαστα...
Και ξεκινάμε με το δεκαετές γράφημα του δείκτη Dow Jones. Εδώ παρατηρούμε ότι μέσα στα δέκα χρόνια που πέρασαν ο Dow δεν πήγε πουθενά. Με επίπεδο στήριξης/αντίστασης τις 11.000 μονάδες πέριξ του οποίου διακυμάνθηκε πλαγιο-καθοδικά, σήμερα ευρίσκεται σε πλήρη καθοδική διάταξη κινδυνεύοντας να ξαναδοκιμάσει την πρόσφατη στήριξη του χαμηλού των 6470 μονάδων:
Συνεχίζοντας παρατηρούμε ότι και ο δείκτης S&P 500 δείχνει παρόμοια πλαγιο-καθοδική εικόνα με τάση για προσέγγιση και δοκιμασία του πρόσφατου χαμηλού των 666,8 μονάδων:
Επόμενο 10ετές γράφημα είναι του δολλαρίου ΗΠΑ (USD) που από το Β' παγκόσμιο πόλεμο και εντεύθεν αποτελεί το διεθνές συναλλακτικό μέσο (βλεπε πετροδολλάριο) και ταυτόχρονα αποθετήριο νόμισμα παγκοσμίως, εκτοπίζοντας -κυρίως μετά το 1973- τον χρυσό από το αξίωμα αυτό. Όπως έγραψα πιό πάνω, δεν θα ασχοληθώ με τη νομισματική πλευρά της κρίσης, εκτός από την εξής απλή σκέψη. Το $ΗΠΑ είναι κάτι σαν την μετοχή της χώρας που το εκδίδει. Η τιμή της αντικατοπτρίζει αντίστοιχα την υγεία/ευρωστία ή αντίθετα την καχεξία των ΗΠΑ (με ό'τι αυτό συνεπάγεται)
Αλλά ας δούμε και το καθ'ημάς ευρώ -τόσους κόπους κάναμε άλλωστε για να το αποκτήσουμε- που ενώ στα πρώτα χρόνια της ζωής του έχαιρε παγκοσμίου εκτιμήσεως, ξαφνικά από τα μέσα του 2008 και ιδίως μετά τις παλινωδίες της Ε.Ε. στο χειρισμό της Greek crisis, άρχισε να μην είναι τόσο ελκυστικό, καταδεικνύοντας έτσι τα κενά και τις αδυναμίες του πύργου της Βαβέλ που λέγεται Ε.Ε.
Το επόμενο γράφημα σίγουρα δεν χρειάζεται πολλές συστάσεις ή εισαγωγές. Η δεκαετής ανοδική πορεία του χρυσού διαγράφεται καθαρά καθ'όλη τη διάρκεια της περιόδου και σε πείσμα (ή μάλλον σαν καταφύγιο έναντι) των διαφόρων χρεωγραφικών και μη (όπως τα ακίνητα) πομφόλυγων, διατήρησε σταθερά την ικμάδα ενός bull market μεγάλης διάρκειας.
Τα μακροχρόνια bull market χωρίζονται συνήθως σε 3 περιόδους:
1. αρχική φάση σιωπηράς συσσώρευσης,
2. φάση εισόδου μεγάλων θεσμικών και
3. φάση εισόδου των πολλών επενδυτών και ανοδικής εκτόνωσης.
Στην προκειμένη όμως περίπτωση -όπως έχουμε αναλύσει σε πολλά προηγούμενα ποστ- λόγω της παρατεταμμένης παρέμβασης των μεγάλων θεσμικών τραπεζών χρυσού στην αγορά, με σκοπό την τεχνητή συμπίεση της τιμής προς τα κάτω, η διάρκεια του bull market χρυσού αναμένεται να είναι ιδιαίτερα μακρόχρονη με την προσθήκη μιας τέταρτης φάσης. Της φάσης της εκρηκτικής τελικής ανόδου ή ανόδου πανικού (λέγεται και πυρετός του χρυσού).
Τους λόγους και τις αιτίες θα τους βρήτε διάσπαρτα γραμμένους στα περισσότερα ποστ αυτού του μπλογκ....
Αφού λοιπόν ο χρυσός άρχισε να επανασυνδέεται με τις απαλλοτριωμένες του λειτουργίες που το δολλάριο και τα άλλα fiat χαρτονομίσματα είχαν υπεξαιρέσει, είναι σκοπιμο να δούμε πως εξελίχθηκε η σχέση αυτή στη διάρκει της δεκαετίας. Το παρακάτω γράφημα της σχέσης χρυσού προς δολλάριο ΗΠΑ (gold/USD) έιναι εύγλωτο...
Άς δούμε όμως αντίστοιχα, τη σχέση του ανταγωνιστή του δολαρίου - δηλαδή του ευρώ - με το χρυσό (gold/EUR). Είναι φανερό ότι ούτε τελικά το ευρώ κατάφερε να κρατήσει μία σταθερή σχέση με το πολύτιμο μέταλλο, παρόλη τη καλή του φήμη και εικόνα στις αρχές της δεκαετίας...
Η μεγάλη όμως έκπληξη θα έρθει από τον άργυρο (για όσους βέβαια δεν έχουν μυηθεί ακόμα στα μυστικά του) ο οποίος πέρα από τη νομισματική του χρήσηβιομηχανικό μέταλλο με μοναδικές ιδιότητες. Τούτο σημαίνει πως -σε αντίθεση με το χρυσό που όλα τα αείποτε εξορυχθέντα αποθέματα ευρίσκονται κάπου φυλαγμένα ή θαμμένα- μεγάλες ποσότητες αργύρου καταναλώνονται ανεπιστρεπτί ετησίως, και τα εναπομέναντα εκμεταλλεύσιμα κοιτάσματα ολοένα και λιγοστεύουν. και αξία, αποτελεί κια
Και όλοι γνωρίζπυμε τι μπορεί να σημάνει αυτό μιά ωραία πρωΐα για τη τιμή του μετάλλου,,,,
Ένα βασικό προϊόν που συμμμετέχει σε όλες τις δραστηριότητες της σύγχρονης οικονομίας και που η τιμή του είναι καθοριστική για τη λειτουργία του σημερινού πολιτισμού είναι προφανώς το πετρέλαιο (δείτης Oil Light Crude). Η πορεία της τιμής του στη δεκαετία που περασε υπήρξει σαφώς ανοδική και απεικονίζει τη συνεχή εξάρτηση των πάσης φύσεως ανθρώπινων δραστηριοτήτων απ'αυτό:
Όπως έγραψα παραπάνω, η εξέλιξη της σχέσης (λόγος) δύο δεικτών εξετάζει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστισκά του καθενός από μία άλλη οπτική γωνία προσφέροντας έτσι μια διαχρονική θεώρηση και προβολή. Εν προκειμένω αξίζει να δούμε την εξέλιξη της σχέσης χρυσού/πετρελαίου καθώς και τα δύο ήσαν ανοδικά στο διάστημα που μελετάμε. Εδώ για λόγους ευρύτερης θεώρησης εξετάζω το διάγραμμα της τελευταίας 20ετίας.
Παρατηρούμε ότι ενώ για 17 τουλαχιστον χρόνια ο λόγος gold/oil έβαινε μειούμενος (δηλαδή μία ουγγιά χρυσού αγόραζε ολοένα λιγότερα βαρέλια πετρελαίου) αλλά μετά την πρώτη σοβαρή εκδήλωση της οικονομικής κρίσης το 2008, η τάση αντεστράφη. Πράγμα που σημαίνει ότι ο χρυσός άρχισε να ακριβαίνει και σε σχέση με το πετρέλαιο! (ορίστε λοιπόν γιατί στα Εμιράτα έχουν εδώ και αρκετά χρόνια μετατρέψει μερικές εξαντλημένες πετρελαιοπηγές σε θωρακισμένα θησαυροφυλάκια πολλές εκατοντάδες μέτρα κάτω από την έρημο...)
Σειρά έχει τώρα το κατεξοχήν βασικό διάγραμμα που έχει σφραγίσει τη δεκαετία που πέρασε και θα καθορίσει ακόμα για πολύ καιρό τις τοποθετήσεις όσων θέλουν να διασφαλίσουν τα κεφάλαιά τους ή ακόμα (εάν είναι τολμηροί σορτάροντας από τώρα τον DOW - θα πούμε σε άλλο ποστ πώς γίνεται) να αποκομίσουν πολλά κέρδη.
Βλέπετε λοιπόν τη σχέση χρυσού/DOW που ενώ εκεί στα 2000 ο χρυσός σερνόταν στα χαμηλά (μία μονάδα DOW "αγόραζε" τότε 41 ουγγιές) σήμερα έφτασε ο DOW να αγοράζει 7,7 ουγγιές χρυσού -καί έχουμε δρόμο ακόμα. Με άλλα λόγια ο χρυσός πέρασε τον DOW 5,5 φορές!
Να λοιπόν πού θα έπρεπε να έχει τοποθετηθεί κάποιος στις αρχές της δεκαετίας του 2000.
Αλλ' ακόμα υπάρχει χρόνος. Όπως έχω γράψει και αλλού, αυτό το Bull Market χρυσού έχει ακόμα πολύ δρόμο μπροστά.....
Υπάρχει ένας άλλος δείκτης -ελάχιστα γνωστός στο παρ'ημίν επενδυτικό πόπολο- που βοηθά πολύ στη μέτρηση της ψυχολογίας της αγοράς (άλλωστε η ισορροπία των αγορών έχει ώς επί το πλείστον ψυχολογικό έρεισμα) που λέγεται Volatility Index -VIX- (δείκτης μεταβλητότητας/πτητικοτητας τιμών) Ίσως σας βοηθήσει λίγο περισσότερο να τον καταλάβετε εάν σας πώ ότι είναι επίσης γνωστός και με το όνομα Fear Index - δηλαδή Δείκτης Τρόμου.
Παρατηρήστε πόσο απότομα ανέβηκε τις μέρες του Σεπτεμβρίου-Οκτωβρίου 2008 όταν "εκδηλώθηκε" αρχικά η κρίση και το σπάσιμο της φούσκας των ακινήτων, για να "ηρεμήσει" κατόπιν σταδιακά με την "έγχυση" των ηρεμιστικών δόσεων με τα αμέτρητα τρις των χαρτο-δολλαρίων και χαρτο-ευρώ. Πλην όμως -απ'ότι δείχνει η πρόσφατη εικόνα- η επήρεια των "φαρμάκων" έχει αρχίσει να περνά και οι μεγάλοι ασθενείς του χρηματοπιστωτικού μας συστήματος χρειάζονται ακόμα μεγαλύτερες δόσεις!.έως πότε; ....
Ο VIX δείχνει το δρόμο ....προς την απώλεια!
Τέλος, παραθέτω γράφημα του δείκτη HUI (Amex Gold BUGS Index) που δεν είναι τίποτ'άλλο από το βαρόμετρο των μετοχών εξόρυξης χρυσού και αργύρου. Εδώ ισχύει η περίφημη αρχή της μόχλευσης χρυσού, όπου για κάθε μονάδα μεταβολής στη τιμή του πολύτιμου μετάλλου, η τιμή μιάς (καλής..) μετοχής εξόρυξης χρυσού (ή αργύρου) μεταβάλλεται αντίστοιχα τρείς φορές (x3)
Με την επιφύλαξη όμως πάντοτε, ότι τούτο αποτελεί σταυρόλεξο για ...δυνατούς λύτες!..
Σ.Σ. Όλα τα παραπάνω λέγονται πάντοτε με την επιφύλαξη (caveat emptor) που αναγράφεται με κόκκινα γράμματα στην πλαϊνή στήλη.....
.jpg)
