Πυρηνικά εργοστάσια στην Ευρώπη - www.euronuclear.orgΣυγκροτημένο, ψύχραιμο και επιστημονικό διάλογο για την πυρηνική ενέργεια προτείνει με συνέντευξή του στο Capital.gr ο ευρωβουλευτής της Νέας Δημοκρατίας Ι. Τσουκαλάς, που τονίζει ότι η απόφαση για την ένταξη ή όχι της Ελλάδας στις πυρηνικές χώρες θα πρέπει να στηριχθεί σε επιστημονικά στοιχεία και όχι σε θολές «πράσινες» εξαγγελίες και ανέξοδα ιδεολογήματα. Προσθέτει με νόημα ότι ακόμη και το περίφημο Δανικό μοντέλο της πράσινης ανάπτυξης κάνει χρήση πυρηνικής ενέργειας
Συνέντευξη στο Χάρη Φλουδόπουλο
- Κύριε Τσουκαλά, στην πρόσφατη ερώτηση που καταθέσατε, αν δεν απατώμαι, είστε από τους πρώτους Έλληνες ευρωβουλευτές που θέτουν επισήμως το ζήτημα να ξεκινήσει ο διάλογος γύρω από την πυρηνική ενέργεια στην Ελλάδα. Είναι η κατάλληλη στιγμή για κάτι τέτοιο;
Δεν ξέρω αν είμαι ο πρώτος Ευρωβουλευτής που ασχολείται με το θέμα, αλλά ελπίζω να μην είμαι ο τελευταίος. Ας ξεκαθαρίσουμε κάτι: η χρήση της πυρηνικής ενέργειας δεν είναι αυτοσκοπός για την Ελλάδα, ούτε και μια τέτοια απόφαση θα πρέπει να παρθεί άμεσα. Αυτό που με προβληματίζει όμως βαθιά, τόσο σαν Ευρωβουλευτή όσο και σαν πανεπιστημιακό δάσκαλο, είναι η αδυναμία μας ως κοινωνία να διεξάγουμε ψύχραιμο, αντικειμενικό και υπεύθυνο δημόσιο διάλογο πάνω σε δύσκολα θέματα, με δομημένο τρόπο και εμπεριστατωμένα επιχειρήματα. Και η στιγμή για σοβαρή συζήτηση είναι πάντα κατάλληλη. Η Ελληνική κοινωνία οφείλει να αντιμετωπίζει την πραγματικότητα με ρεαλισμό και σύνεση, χωρίς παραμορφωτικά φίλτρα.
Η συζήτηση δεν θα πρέπει να μας φοβίζει. Θα έπρεπε να είχε ήδη ξεκινήσει και δεν αφορά μόνο το ενδεχόμενο ένταξης της πυρηνικής ενέργειας στο μακροχρόνιο ενεργειακό σχεδιασμό της χώρας αλλά ολόκληρο το αναπτυξιακό μας μοντέλο. Η Ακαδημία Αθηνών και το Συμβούλιο Εθνικής Ενεργειακής Στρατηγικής έχουν από το 2009 ζητήσει να ξεκινήσει ο σχετικός διάλογος. Η πυρηνική ενέργεια ενδεχομένως να μην αποτελεί λύση για την Ελλάδα. Αλλά μια τέτοια απόφαση θα πρέπει να ληφθεί με ψυχραιμία, μέσα από έναν διάλογο που θα βασίζεται σε αδιάσειστα επιστημονικά στοιχεία και όχι σε θολές «πράσινες» εξαγγελίες και ανέξοδα ιδεολογήματα.
Η πραγματικότητα είναι σαφής: όλο και περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες στρέφονται προς την πυρηνική ενέργεια ή αναθεωρούν την απεμπλοκή τους από αυτή, δεδομένης και της φανερής έλλειψης ενεργειακών πηγών ικανών να αντεπεξέλθουν στην αυξανόμενη παγκόσμια ζήτηση. Βασικές προϋποθέσεις, βέβαια, για την περαιτέρω διάδοση της πυρηνικής ενέργειας αποτελούν η πυρηνική ασφάλεια, η ασφαλής και αξιόπιστη μακροπρόθεσμη διαχείριση των αποβλήτων, αλλά και η μη διάδοση των πυρηνικών όπλων.
- Η πυρηνική ενέργεια αποτελεί «ταμπού» στην Ελλάδα. Ποια είναι η κατάσταση αυτή τη στιγμή στην Ευρώπη; Παραμένει ισχυρό το αντιπυρηνικό κίνημα, όπως τη δεκαετία του ΄80;
Είναι αλήθεια ότι η πυρηνική ενέργεια αποτελεί ένα ιδιαίτερα ευαίσθητο και αμφιλεγόμενο θέμα και δικαίως. Κανείς μας δεν πρέπει να ξεχνά το τραγικό δυστύχημα του Τσερνομπίλ που εξέθεσε περισσότερους από 600.000 ανθρώπους σε σημαντικές ποσότητες ραδιενέργειας και είχε εκτεταμένες περιβαλλοντικές επιπτώσεις σε μεγάλο μέρος της Ευρωπαϊκής ηπείρου. Στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει αναφερθεί μόνο μια περίπτωση διαρροής από πυρηνικό σταθμό, στη Βρετανία το 1957.
Η πυρηνική τεχνολογία που χρησιμοποιείται σήμερα δεν έχει καμία σχέση με αυτή παλαιότερων εποχών, το ίδιο και οι προδιαγραφές λειτουργίας και ασφαλείας, που είναι εξαιρετικά αυστηρές. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση σήμερα λειτουργούν περισσότεροι από 145 πυρηνικοί αντιδραστήρες σε 15 Κράτη Μέλη, παράγοντας περισσότερο από το 28% της ηλεκτρικής ενέργειας που καταναλώνεται στην Ε.Ε. Η Γαλλία, για παράδειγμα, παράγει το 77% της ηλεκτρικής της ενέργειας από πυρηνικά, ενώ το Βέλγιο το 54%.
Παρ΄ όλο που η κατασκευή πυρηνικών αντιδραστήρων σταμάτησε κατά τα μέσα της δεκαετίας του ΄80, μετά το τραγικό ατύχημα στο Τσερνομπίλ, τα τελευταία δύο χρόνια, παρατηρείται μια μεταστροφή στην κοινή γνώμη και τις κυβερνήσεις υπέρ της χρήσης της πυρηνικής ενέργειας (Σουηδία, Πολωνία, Βρετανία, Ιταλία) ενώ αρκετά Κράτη Μέλη έχουν ξεκινήσει ή πρόκειται να ξεκινήσουν την κατασκευή νέων σταθμών, όπως για παράδειγμα η Βουλγαρία, Γαλλία, Ρουμανία, Φινλανδία. Οι ΗΠΑ πρόσφατα, μετά από πολλά χρόνια στασιμότητας, ανακοίνωσαν εκτεταμένο σχέδιο δημιουργίας νέων πυρηνικών αντιδραστήρων, ενώ τη δημιουργία πυρηνικών σταθμών εξετάζουν και όλες οι γειτονικές μας χώρες.
Η κοινή γνώμη στην Ευρώπη αντιλαμβάνεται καλύτερα τα θέματα της πυρηνικής ενέργειας και ο σχετικός δημόσιος διάλογος γίνεται με επιστημονικό και τεκμηριωμένο τρόπο. Σύμφωνα με έρευνα του Ευρωβαρόμετρου, 69% των Ευρωπαίων πολιτών θεωρούν ότι η πυρηνική ενέργεια μειώνει την ενεργειακή εξάρτηση και περίπου οι μισοί πιστεύουν ότι προσφέρει σταθερές τιμές και συμβάλλει στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Είναι ενδεικτικό ότι η κοινή γνώμη στις χώρες που χρησιμοποιούν την πυρηνική ενέργεια, οι άνθρωποι δηλαδή που ζουν δίπλα ή κοντά στους πυρηνικούς αντιδραστήρες, είναι σημαντικά πιο θετική από την κοινή γνώμη χωρών που δεν έχουν πυρηνικά. Από την άλλη πλευρά, το 86% των Ελλήνων δηλώνουν ότι δεν είναι ενημερωμένοι για τα θέματα ασφάλειας της πυρηνικής ενέργειας. Δεδομένου του ότι σε λίγα χρόνια θα είμαστε περικυκλωμένοι από χώρες που χρησιμοποιούν πυρηνική ενέργεια, αλλά και του ότι ήδη εισάγουμε ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από πυρηνικούς αντιδραστήρες για να λειτουργούμε τα κλιματιστικά μας, οφείλουμε τουλάχιστον να ενημερώσουμε τους Έλληνες πολίτες.
- Υπάρχει ένας ισχυρός αντίλογος που θέλει την πυρηνική ενέργεια να είναι ασύμβατη με τις ΑΠΕ ή ότι δε χρειάζονται τα πυρηνικά καθώς έχουμε την ενέργεια από τον ήλιο και τον άνεμο. Υπάρχει αλήθεια σε αυτή την άποψη και τι συμβαίνει σε χώρες «πράσινες» ενεργειακά όπως η Δανία και η Σουηδία;
Λυπάμαι που το λέω αλλά η άποψη αυτή είναι αστήρικτη και αφελής. Μακάρι κάτι τέτοιο να ίσχυε αλλά με την τεχνολογία που διαθέτουμε τώρα, κάτι τέτοιο απλά δεν είναι εφικτό. Η Σουηδία, που αναφέρατε, όντως είναι «πράσινη» γιατί λιγότερο από το 3% της ηλεκτρικής της ενέργειας παράγεται από ορυκτά καύσιμα, όπως πετρέλαιο, φυσικό αέριο και κάρβουνο. Ένα εντυπωσιακό ποσοστό, 47%, παράγεται από υδροηλεκτρικά εργοστάσια. Κι όμως, το 42% προέρχεται από την πυρηνική ενέργεια που παράγουν οι δέκα πυρηνικοί αντιδραστήρες που διαθέτει.
Μάλιστα, στις αρχές του περασμένου χρόνου η σουηδική κυβέρνηση ανακοίνωσε την πρόθεσή της να αναθεωρήσει την πολιτική απεξάρτησής της από την πυρηνική ενέργεια που ακολουθούσε για τα τελευταία 30 χρόνια. Και προχώρησε σε αυτή την απόφαση προκειμένου να ενισχύσει την ενεργειακή ασφάλεια της χώρας αλλά και για να συνεισφέρει στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής (σκοπεύει να μειώσει κατά 40% τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου ως το 2020). Η δε Δανία στην οποία αναφερθήκατε, είναι φημισμένη για τα τεράστια υπεράκτια αιολικά πάρκα που φτιάχνει. Δεν διαθέτει η ίδια πυρηνικά, ωστόσο βασίζεται σε εκτεταμένες εισαγωγές πυρηνικής ενέργειας από τις γειτονικές χώρες. Η τοπική παραγωγή ηλεκτρισμού βασίζεται κατά 78% στα ορυκτά καύσιμα και κυρίως στο κάρβουνο.
Πιστεύει κανείς σοβαρά ότι οι Σουηδοί είναι λιγότερο περιβαλλοντικά ευαίσθητοι από εμάς; Δεν μπορεί κανείς να μιλάει για Σουηδικό μοντέλο ανάπτυξης όταν βασίζεται σε τριτοκοσμικά μοντέλα παραγωγής ενέργειας. Η Ελλάδα οφείλει την μεταπολεμική της ανάπτυξη, κατά μεγάλο μέρος, στην φθηνή ηλεκτρική ενέργεια που μας εξασφαλίζει η αξιοποίηση των κοιτασμάτων λιγνίτη. Σε 20 χρόνια που τα κοιτάσματα λιγνίτη θα αρχίσουν να εξαντλούνται, δεν θα πρέπει να υπάρχει ένα σχέδιο για την επόμενη μέρα; Αλλά και ακόμη πιο σύντομα, στα αμέσως επόμενα χρόνια, το κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας θα αυξηθεί δραματικά για τους Έλληνες πολίτες, καθώς οι τιμές θα επιβαρυνθούν με αυτά που θα πρέπει να πληρώνουμε για την επιδότηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας αλλά και για την αγορά δικαιωμάτων εκπομπής CO2. Αυτή τη στιγμή απλά κρύβουμε το λογαριασμό κάτω από το χαλί.
Για μένα είναι δεδομένο το ότι θα πρέπει πρώτα να φροντίσουμε να αναπτύξουμε στο έπακρο τις ανανεώσιμες πηγές που απλόχερα διαθέτουμε στον τόπο μας. Ο ήλιος, ο άνεμος, η ενέργεια των κυμάτων μπορούν να καλύψουν μεγάλο ποσοστό των αναγκών μας. Θα πρέπει ακόμη να μειώσουμε κατά το δυνατόν την ενεργειακή μας σπατάλη, τόσο ως κοινωνία όσο και ο καθένας από εμάς ξεχωριστά. Ακόμη περιμένουμε να δούμε τα σχετικά σχέδια της κυβέρνησης στην τελική τους μορφή. Ποιο είναι, όμως, το ποσοστό ενέργειας που μπορούμε να εξασφαλίσουμε από τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας; Τριάντα τοις εκατό; Εξήντα; Το υπόλοιπο από πού θα προέλθει; Διαθέτουμε σήμερα μια τεκμηριωμένη απάντηση; Αυτό που κάθε χώρα χρειάζεται είναι φθηνή ηλεκτρική ενέργεια βάσης, με αυξημένη πυκνότητα ισχύος, που θα καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος των αναγκών της. Μόνο πάνω σε μια τέτοια βάση μπορεί να στηριχθεί η ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας που λειτουργούν συμπληρωματικά.
- Επικαλούμαι την επιστημονική σας ιδιότητα του καθηγητή φυσικής, βλέπετε μέλλον χωρίς την πυρηνική ενέργεια;
Ως επιστήμονας και φυσικός αλλά και ως μέλος της Επιτροπής Βιομηχανίας, Έρευνας και Ενέργειας του ΕΚ δεν μπορώ παρά να επισημάνω το γεγονός ότι η πυρηνική ενέργεια ανήκει στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και αποτελεί, μάλιστα, αξιοσημείωτη εναλλακτική. Η χρήση πυρηνικής ενέργειας αποτρέπει ετησίως την εκπομπή 2,1 δισ. εκ. τόνων CO2 σε παγκόσμιο επίπεδο και 631 εκ. τόνων σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Από την άλλη, αν έκλειναν οι αντιδραστήρες που λειτουργούν σήμερα στην ΕΕ, οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα θα αυξάνονταν κατά 50%. Η συνεισφορά της πυρηνικής ενέργειας στη μείωση των αερίων του θερμοκηπίου είναι τεράστια και δεδομένη. Αυτή τη στιγμή η πυρηνική ενέργεια αποτελεί μονόδρομο για οποιαδήποτε ανεπτυγμένη χώρα.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αναλάβει σημαντικές πρωτοβουλίες για την ενίσχυση της ασφάλειας των πυρηνικών αντιδραστήρων και τη διαχείριση των αποβλήτων, επενδύοντας εκατομμύρια ευρώ σε ερευνητικά και αναπτυξιακά προγράμματα. Σημαντικά ποσά επενδύονται επίσης για την έρευνα σε ενεργειακές τεχνολογίες «χαμηλού άνθρακα», όπως είναι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η δέσμευση και αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα (Carbon Capture and Storage). Ελπίζουμε αυτά να φέρουν αποτελέσματα. Παράλληλα, αρκετά δισεκατομμύρια ευρώ αναμένεται να επενδυθούν στην κατασκευή του «πειραματικού αντιδραστήρα πυρηνικής σύντηξης» ITER (International Thermonuclear Experimental Reactor) στη νότια Γαλλία. Ένα πείραμα που εφόσον επιτύχει, θα καταστήσει περιττούς τους υπάρχοντες πυρηνικούς αντιδραστήρες σχάσης, θα αλλάξει ριζικά τη σχέση μας με την ενέργεια αλλά και το μέλλον της ανθρωπότητας συνολικά.
CAPITAL.GR
