Του Frank Aquila
Ο διάλογος γύρω από τους βασικούς παράγοντες του ελλείμματος του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού -τις κυβερνητικές δαπάνες, την φορολογική πολιτική και το δημόσιο χρέος- θυμίζει περισσότερο φιλονικία στο σχολικό πραύλιο παρά ορθολογική συζήτηση για κρίσιμα χρηματοοικονομικά και οικονομικά ζητήματα. Ο μόνιμος, κυκλικός χαρακτήρας των αμερικανικών εκλογών σημαίνει δυστυχώς ότι οποιαδήποτε προσπάθεια να αντιμετωπιστούν αυτά τα ζητήματα είναι εμποτισμένη σε μεγαλύτερο βαθμό με πολιτικές τοποθετήσεις από ό,τι με απόπειρες ρεαλιστικής επίλυσης.
Η δικομματική επιτροπή για το έλλειμμα του προέδρου Barack Obama έκανε θαυμάσια δουλειά στην προσπάθειά της να βρει βιώσιμες λύσεις για τα δημοσιονομικά μας προβλήματα. Η δουλειά αυτή ωστόσο δεν είναι αντάξια μιας έκθεσης που φέρει τον συναρπαστικό τίτλο "Η στιγμή της αλήθειας". Υπό αυτή την έννοια, η έκθεση της Εθνικής Επιτροπής για την Δημοσιονομική Ευθύνη και Μεταρρύθμιση δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες. Από τη μία πλευρά, η Επιτροπή δεν ήταν αρκετά δικομματική και δεν αμφισβήτησε πολλές δαπανηρές "ιερές αγελάδες". Από την άλλη, ενδεχομένως να υπήρξε υπερβολικά δικομματική υπό το πρίσμα της παρουσίασης ενός σχεδίου που είναι νεκρό πριν την εφαρμογή του και για τις δύο πλευρές.
Οι βασικές αρχές αυτού του διαλόγου αγνοούνται -χάριν βολής- από ειδήμονες και πολιτικούς σε όλα τα σημεία του πολιτικού φάσματος:
-Οι φόροι είναι αναγκαίο κακό: Ελλείψει των ήδη πωληθέντων φυσικών πόρων, μόνο οι φόροι μπορούν να φέρουν τα έσοδα που χρειάζεται η κυβέρνηση
-Οι φόροι περιορίζουν, παρά προάγουν την οικονομική ανάπτυξη: οι φόροι είναι μια μεταφορά από τον ιδιωτικό στον δημόσιο τομέα. Ενώ οι κυβερνητικές δαπάνες αυξάνουν το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν, η ιδιωτική δαπάνη ενισχύει κατά κύριο λόγο τον εθνικό πλούτο και την μακροπρόθεσμη ανάπτυξη.
-Ο περιορισμός των επιλεκτικών δαπανών δεν αρκεί για να συρρικνωθεί το έλλειμμα: προγράμματα όπως αυτό της κοινωνικής ασφάλισης, οι στρατιωτικές δαπάνες αλλά και οι τόκοι του δημόσιου χρέους αποτελούν τεράστιο βάρος για τον εθνικό πλούτο.
-Δεν είναι όλες οι κυβερνητικές δαπάνες αλόγιστες: είτε διοχετεύονται σε σημαντικές υποδομές, είτε στην εκπαίδευση, είτε στην φύλαξη των συνόρων, ορισμένες από τις δαπάνες της κυβέρνησης ενισχύουν και προστατεύουν τον εθνικό μας πλούτο.
Ανοιχτός διάλογος
Δεδομένου του βάθους των σημερινών οικονομικών μας προβλημάτων, οι πολιτικοί που συγκεντρώνουν κεφάλαια για εκλογικές εκστρατείες προσπαθώντας παράλληλα να αποφύγουν παροιμιώδη πολιτικά ταμπού, δεν θα μας οδηγήσουν σε παραγωγικές ή μόνιμες λύσεις. Κάθε ελπίδα περιορισμού των ολοένα διογκούμενων ελλειμμάτων απαιτεί έναν ανοιχτό διάλογο για τις κοινές εθνικές προτεραιότητες και τη δημοσιονομική πραγματικότητα.
Όποια και αν είναι η άποψή μας για την κυβέρνηση και τις προτεραιότητές της, όλοι πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι διανύουμε μια περίοδο δημοσιονομικής λιτότητας στην οποία γίνονται ανεκτές μόνο οι απαραίτητες περικοπές κρατικών δαπανών. Πρέπει επίσης να βάλουμε στην άκρη τις ταξικές διαφορές, όταν πρόκειται να συζητήσουμε σχετικά με τη φορολογική πολιτική. Τις τελευταίες δεκαετίες, οι αποφάσεις για την αύξηση ή τη μείωση των φόρων ήταν βυθισμένες στη ρητορική των νικητών και των ηττημένων.
Ενώ είναι εύκολο να εμφανιζόμαστε σε πρωινά talk shows της Κυριακής και να καταγγέλλουμε τις «φορολογικές περικοπές για τους δισεκατομμυριούχους, είναι πολύ δύσκολο να κατανοήσουμε τα πλαστά κίνητρα και τα μη οικονομικά εμπόδια που η κακή φορολογική πολιτική επιβάλλει σε μια οικονομία που αγωνίζεται για τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης και τη μείωση του δημόσιου χρέους.Η γήρανση του πληθυσμού θα απαιτήσει μεγαλύτερη χρηματοδότηση για τα προγράμματα Κοινωνικής Ασφάλισης και Medicare, έτσι το σημερινό δημοσιονομικό έλλειμμα μπορεί να μοιάζει μικρό σε λίγα χρόνια εάν δεν λάβουμε τώρα τις σωστές αποφάσεις. Αυτή είναι πραγματικά "η στιγμή της αλήθειας».
Πρώτον, η Ουάσιγκτον πρέπει να αναγνωρίσει ότι η οικονομική ανάπτυξη –όχι οι υψηλότεροι φόροι- είναι ο μοχλός αύξησης των εσόδων της κυβέρνησης. Δεύτερον, τα σχέδια μείωσης του ελλείμματος δεν πρέπει να περιορίσουν τη μελλοντική οικονομική ανάπτυξη. Με τον ίδιο τρόπο που η αύξηση των φορολογικών συντελεστών μπορεί να μειώσει τα φορολογικά έσοδα, η μείωση των δαπανών σε λάθος τομείς, θα περιορίσει την ανάπτυξη και θα επιφέρει εν τέλει αύξηση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων. Όπως η Alice Rivlin, πρώην διευθύντρια του Γραφείου Διαχείρισης και Προϋπολογισμού και πρώην αντιπροέδρος της Federal Reserve πρόσφατα σημείωσε: «Μπορούμε να βάλουμε τα χρήματα στις τσέπες των πολιτών βραχυπρόθεσμα και να περιορίσουμε τις δημόσιες δαπάνες μακροπρόθεσμα." Η εξίσωση είναι απλή: Έξυπνη φορολογική πολιτική + έξυπνη κρατική δαπάνη = ανάπτυξη».
Εξυπνότερη κατανομή δαπανών και φορολογική μεταρρύθμιση
Ενώ ο περιορισμός των αλόγιστων δαπανών της κυβέρνησης πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα, οι επιλεκτικές δημόσιες δαπάνες θα πρέπει να επικεντρωθούν στην εκπαίδευση, την έρευνα και ανάπτυξη, τη δημιουργία σημαντικών εθνικών υποδομών, και άλλα έργα που προάγουν την ανάπτυξη και τη δημιουργία εθνικού πλούτου. Ενώ η μείωση των φόρων μπορεί να αποτελεί καταδίκη για πολλούς της αριστεράς, η υφιστάμενη φορολογική πολιτική των ΗΠΑ βρίθει φορολογικών διατάξεων που αποσκοπούν στην προώθηση ειδικών συμφερόντων. Η φορολογική μεταρρύθμιση, με τα χαμηλότερα ονομαστικά επιτόκια και τις περιορισμένες εκπτώσεις, θα προωθήσει τις ορθολογικές οικονομικές αποφάσεις.
Οι έξυπνες δαπάνες και ένα ευθύ φορολογικό καθεστώς θα κάνει την Αμερική πιο ανταγωνιστική και πιο ικανή να εξοφλήσει το εθνικό χρέος της. Ένα μεγάλο μέρος της αγωνίας που εξέφρασε το αμερικανικό εκλογικό σώμα το Νοέμβριο προέρχεται από τη συλλογική ανησυχία για το μέλλον. Ο ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης και το μη βιώσιμο εθνικό χρέος βρίσκονται στον πυρήνα των ανησυχιών.
Το 1994 το Δημοκρατικό Κόμμα είχε χρεωθεί μια αντίστοιχα αξιομνημόνευτη ήττα στις ενδιάμεσες εκλογές. Ο πρόεδρος Bill Clinton έπρεπε τότε να κάνει μία δύσκολη επιλογή. Επέλεξε να συνεργαστεί με τους Ρεπουμπλικανούς στο Κογκρέσο και με αυτό τον τρόπο, είχε μεγαλύτερη επιτυχία από όση θα μπορούσε κανείς να έχει προβλέψει στην επόμενη εκλογική μάχη.
Ο πρόεδρος Ομπάμα έχει μια παρόμοια επιλογή τώρα. Μπορεί να είναι ο εκπρόσωπος μιας νομοθετικής ατζέντας που δεν έχει καμία πιθανότητα επιτυχίας στο Καπιτώλιο ή μπορεί να επιδιώξει να συνεργαστεί με τους μέτριους Δημοκρατικούς και τους Ρεπουμπλικανούς ώστε να αναζητήσουν λύσεις σε αυτά τα ζωτικής σημασίας δημοσιονομικά θέματα. Αν το καταφέρε, τότε ο Obama, όχι μόνο θα κερδίσει μια δεύτερη θητεία, αλλά και μια θέση στο πάνθεον των μεγάλων προέδρων. Αν δεν το κάνει, θα αρκεί να ρίξουμε μια ματιά πέρα από τον Ατλαντικό για να δούμε το μέλλον μας.
Ο Aquila είναι συνεργάτης στην Mergers & Acquisitions Group της Sullivan & Cromwell LLP.
Ο διάλογος γύρω από τους βασικούς παράγοντες του ελλείμματος του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού -τις κυβερνητικές δαπάνες, την φορολογική πολιτική και το δημόσιο χρέος- θυμίζει περισσότερο φιλονικία στο σχολικό πραύλιο παρά ορθολογική συζήτηση για κρίσιμα χρηματοοικονομικά και οικονομικά ζητήματα. Ο μόνιμος, κυκλικός χαρακτήρας των αμερικανικών εκλογών σημαίνει δυστυχώς ότι οποιαδήποτε προσπάθεια να αντιμετωπιστούν αυτά τα ζητήματα είναι εμποτισμένη σε μεγαλύτερο βαθμό με πολιτικές τοποθετήσεις από ό,τι με απόπειρες ρεαλιστικής επίλυσης.
Η δικομματική επιτροπή για το έλλειμμα του προέδρου Barack Obama έκανε θαυμάσια δουλειά στην προσπάθειά της να βρει βιώσιμες λύσεις για τα δημοσιονομικά μας προβλήματα. Η δουλειά αυτή ωστόσο δεν είναι αντάξια μιας έκθεσης που φέρει τον συναρπαστικό τίτλο "Η στιγμή της αλήθειας". Υπό αυτή την έννοια, η έκθεση της Εθνικής Επιτροπής για την Δημοσιονομική Ευθύνη και Μεταρρύθμιση δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες. Από τη μία πλευρά, η Επιτροπή δεν ήταν αρκετά δικομματική και δεν αμφισβήτησε πολλές δαπανηρές "ιερές αγελάδες". Από την άλλη, ενδεχομένως να υπήρξε υπερβολικά δικομματική υπό το πρίσμα της παρουσίασης ενός σχεδίου που είναι νεκρό πριν την εφαρμογή του και για τις δύο πλευρές.
Οι βασικές αρχές αυτού του διαλόγου αγνοούνται -χάριν βολής- από ειδήμονες και πολιτικούς σε όλα τα σημεία του πολιτικού φάσματος:
-Οι φόροι είναι αναγκαίο κακό: Ελλείψει των ήδη πωληθέντων φυσικών πόρων, μόνο οι φόροι μπορούν να φέρουν τα έσοδα που χρειάζεται η κυβέρνηση
-Οι φόροι περιορίζουν, παρά προάγουν την οικονομική ανάπτυξη: οι φόροι είναι μια μεταφορά από τον ιδιωτικό στον δημόσιο τομέα. Ενώ οι κυβερνητικές δαπάνες αυξάνουν το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν, η ιδιωτική δαπάνη ενισχύει κατά κύριο λόγο τον εθνικό πλούτο και την μακροπρόθεσμη ανάπτυξη.
-Ο περιορισμός των επιλεκτικών δαπανών δεν αρκεί για να συρρικνωθεί το έλλειμμα: προγράμματα όπως αυτό της κοινωνικής ασφάλισης, οι στρατιωτικές δαπάνες αλλά και οι τόκοι του δημόσιου χρέους αποτελούν τεράστιο βάρος για τον εθνικό πλούτο.
-Δεν είναι όλες οι κυβερνητικές δαπάνες αλόγιστες: είτε διοχετεύονται σε σημαντικές υποδομές, είτε στην εκπαίδευση, είτε στην φύλαξη των συνόρων, ορισμένες από τις δαπάνες της κυβέρνησης ενισχύουν και προστατεύουν τον εθνικό μας πλούτο.
Ανοιχτός διάλογος
Δεδομένου του βάθους των σημερινών οικονομικών μας προβλημάτων, οι πολιτικοί που συγκεντρώνουν κεφάλαια για εκλογικές εκστρατείες προσπαθώντας παράλληλα να αποφύγουν παροιμιώδη πολιτικά ταμπού, δεν θα μας οδηγήσουν σε παραγωγικές ή μόνιμες λύσεις. Κάθε ελπίδα περιορισμού των ολοένα διογκούμενων ελλειμμάτων απαιτεί έναν ανοιχτό διάλογο για τις κοινές εθνικές προτεραιότητες και τη δημοσιονομική πραγματικότητα.
Όποια και αν είναι η άποψή μας για την κυβέρνηση και τις προτεραιότητές της, όλοι πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι διανύουμε μια περίοδο δημοσιονομικής λιτότητας στην οποία γίνονται ανεκτές μόνο οι απαραίτητες περικοπές κρατικών δαπανών. Πρέπει επίσης να βάλουμε στην άκρη τις ταξικές διαφορές, όταν πρόκειται να συζητήσουμε σχετικά με τη φορολογική πολιτική. Τις τελευταίες δεκαετίες, οι αποφάσεις για την αύξηση ή τη μείωση των φόρων ήταν βυθισμένες στη ρητορική των νικητών και των ηττημένων.
Ενώ είναι εύκολο να εμφανιζόμαστε σε πρωινά talk shows της Κυριακής και να καταγγέλλουμε τις «φορολογικές περικοπές για τους δισεκατομμυριούχους, είναι πολύ δύσκολο να κατανοήσουμε τα πλαστά κίνητρα και τα μη οικονομικά εμπόδια που η κακή φορολογική πολιτική επιβάλλει σε μια οικονομία που αγωνίζεται για τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης και τη μείωση του δημόσιου χρέους.Η γήρανση του πληθυσμού θα απαιτήσει μεγαλύτερη χρηματοδότηση για τα προγράμματα Κοινωνικής Ασφάλισης και Medicare, έτσι το σημερινό δημοσιονομικό έλλειμμα μπορεί να μοιάζει μικρό σε λίγα χρόνια εάν δεν λάβουμε τώρα τις σωστές αποφάσεις. Αυτή είναι πραγματικά "η στιγμή της αλήθειας».
Πρώτον, η Ουάσιγκτον πρέπει να αναγνωρίσει ότι η οικονομική ανάπτυξη –όχι οι υψηλότεροι φόροι- είναι ο μοχλός αύξησης των εσόδων της κυβέρνησης. Δεύτερον, τα σχέδια μείωσης του ελλείμματος δεν πρέπει να περιορίσουν τη μελλοντική οικονομική ανάπτυξη. Με τον ίδιο τρόπο που η αύξηση των φορολογικών συντελεστών μπορεί να μειώσει τα φορολογικά έσοδα, η μείωση των δαπανών σε λάθος τομείς, θα περιορίσει την ανάπτυξη και θα επιφέρει εν τέλει αύξηση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων. Όπως η Alice Rivlin, πρώην διευθύντρια του Γραφείου Διαχείρισης και Προϋπολογισμού και πρώην αντιπροέδρος της Federal Reserve πρόσφατα σημείωσε: «Μπορούμε να βάλουμε τα χρήματα στις τσέπες των πολιτών βραχυπρόθεσμα και να περιορίσουμε τις δημόσιες δαπάνες μακροπρόθεσμα." Η εξίσωση είναι απλή: Έξυπνη φορολογική πολιτική + έξυπνη κρατική δαπάνη = ανάπτυξη».
Εξυπνότερη κατανομή δαπανών και φορολογική μεταρρύθμιση
Ενώ ο περιορισμός των αλόγιστων δαπανών της κυβέρνησης πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα, οι επιλεκτικές δημόσιες δαπάνες θα πρέπει να επικεντρωθούν στην εκπαίδευση, την έρευνα και ανάπτυξη, τη δημιουργία σημαντικών εθνικών υποδομών, και άλλα έργα που προάγουν την ανάπτυξη και τη δημιουργία εθνικού πλούτου. Ενώ η μείωση των φόρων μπορεί να αποτελεί καταδίκη για πολλούς της αριστεράς, η υφιστάμενη φορολογική πολιτική των ΗΠΑ βρίθει φορολογικών διατάξεων που αποσκοπούν στην προώθηση ειδικών συμφερόντων. Η φορολογική μεταρρύθμιση, με τα χαμηλότερα ονομαστικά επιτόκια και τις περιορισμένες εκπτώσεις, θα προωθήσει τις ορθολογικές οικονομικές αποφάσεις.
Οι έξυπνες δαπάνες και ένα ευθύ φορολογικό καθεστώς θα κάνει την Αμερική πιο ανταγωνιστική και πιο ικανή να εξοφλήσει το εθνικό χρέος της. Ένα μεγάλο μέρος της αγωνίας που εξέφρασε το αμερικανικό εκλογικό σώμα το Νοέμβριο προέρχεται από τη συλλογική ανησυχία για το μέλλον. Ο ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης και το μη βιώσιμο εθνικό χρέος βρίσκονται στον πυρήνα των ανησυχιών.
Το 1994 το Δημοκρατικό Κόμμα είχε χρεωθεί μια αντίστοιχα αξιομνημόνευτη ήττα στις ενδιάμεσες εκλογές. Ο πρόεδρος Bill Clinton έπρεπε τότε να κάνει μία δύσκολη επιλογή. Επέλεξε να συνεργαστεί με τους Ρεπουμπλικανούς στο Κογκρέσο και με αυτό τον τρόπο, είχε μεγαλύτερη επιτυχία από όση θα μπορούσε κανείς να έχει προβλέψει στην επόμενη εκλογική μάχη.
Ο πρόεδρος Ομπάμα έχει μια παρόμοια επιλογή τώρα. Μπορεί να είναι ο εκπρόσωπος μιας νομοθετικής ατζέντας που δεν έχει καμία πιθανότητα επιτυχίας στο Καπιτώλιο ή μπορεί να επιδιώξει να συνεργαστεί με τους μέτριους Δημοκρατικούς και τους Ρεπουμπλικανούς ώστε να αναζητήσουν λύσεις σε αυτά τα ζωτικής σημασίας δημοσιονομικά θέματα. Αν το καταφέρε, τότε ο Obama, όχι μόνο θα κερδίσει μια δεύτερη θητεία, αλλά και μια θέση στο πάνθεον των μεγάλων προέδρων. Αν δεν το κάνει, θα αρκεί να ρίξουμε μια ματιά πέρα από τον Ατλαντικό για να δούμε το μέλλον μας.
Ο Aquila είναι συνεργάτης στην Mergers & Acquisitions Group της Sullivan & Cromwell LLP.
capital
.jpg)
